koreans-utf8.txt

<b>Koreliler<b>

Avrupa'nın Karanlık ÇaÄŸ'a girdiÄŸi zamanlar Kore de üç rakip krallığa bölünmüştü: Kuzeyde Koguryo, güneybatıda Baekje ve güneydoÄŸuda Åilla. Åilla, Çin ile müttefik olup diÄŸer iki krallığı 7. yüzyılda fethetti ve sonra da eski Çinli müttefikini defetti. Ancak Åilla'nın merkezi otoritesi yerel lortların baskısı altında kalarak 8. ve 9. yüzyıllarda parçalandı. Kore, 10. yüzyılda Koryo olarak yeniden birleÅŸti ve sonra 993 yılında Çin'in Amnok Nehri sınırına uzanan toprakları geri kazandı. Sivil soylular 1170'de askeri bir darbe tarafından iktidardan kovuldu ve sonrasında askeri yönetim altmış yıl egemen oldu.

Moğollar 1231'de akın ederek 30 yıllık bir mücadeleyi başlattılar. Moğolların genelde Çin ve başka yerlerdeki savaşlarıyla dikkatleri dağılsa da en sonunda Koryo'yu 1258'de istilacılarla barış yapmaya zorlamaya yetecek gücü topladılar. Moğolların yönetiminde Koryolular bağımsız kültürlerini devam ettirdi ve büyük sanatsal başarılarla fatihlerine üstünlüklerini göstermeye çalıştılar.

Toprak reformu, yeni bir bürokrasinin yükselişi, Budizm'in azalması ve 1400'lerde Konfüçyüsçülüğün yükselişi Kore'yi 20. yüzyıla kadar yönetecek yeni krallık olan Joseon'un oluşmasında rol oynadı. Çin, siyasi ve kültürel olarak Joseon'u oldukça etkiledi. Kore, yaklaşık 1234 yılında hareketli ve tahta kalıp matbaanın icat edilmesiyle önemli bir öğrenme merkezi haline geldi.

Joseon hanedanlığının en büyük sınavı 1592'de, görünürde Çin'i fethetmeyi planlayan Japon samuray ordularının istilasına uğradıklarında gerçekleşti. Yedi yıllık savaş Kore yarımadasının büyük bir kısmını harap etmiş olsa da Japonlar, donanmaları açık denizlerde onları Japonya'ya geri götürecek kadar ikmal hattı ve takviyeye sahip olmadığı için geri çekilmek zorunda kaldı. Büyük Kore amirali Yi Sun-Shin, Japonları denizde mağlup etti. Kore'nin donanma zaferlerinin anahtarı yenilikçi kaplumbağa gemileriydi. Tarihte ilk top taşıyan zırhlı gemiler. Japonların bu yavaş ama güçlü silahlara verebileceği bir yanıt yoktu.