Olaf syn Auduna A5.pdf

(6669 KB) Pobierz
Sigrid Undset
Olaf syn Auduna
Z niemieckiego tłumaczenia przełożyła Wanda Kragen
Tytuł oryginału Olav Audunssøn i Hestviken
Wydanie oryginalne 1925-27
Wydanie polskie 1970
Olaf syn Auduna
to powieść, która przenosi nas do Norwegii
końca XIII i początku XIV wieku, do kraju targanego walkami o
władzę, gdzie ścierają się pogańskie ideały ery Wikingów z etyką
obejmującego świat chrześcijaństwa. Na tym tle rozgrywa się
osobista tragedia dwojga ludzi, Olafa i Inguny, zmagajacych się z
historią i własnym losem, a z drugiej strony ograniczonych
normami moralno-obyczajowymi.
Spis treści:
Część 1. Olaf syn Auduna żeni się..................................................................................................................................3
Część 2. Inguna córka Steinfinna................................................................................................................................189
Część 3. Szczęście Olafa syna Auduna.......................................................................................................................379
Część 4. Na rozdrożu.................................................................................................................................................. 670
Część 5. Puszcza......................................................................................................................................................... 784
Część 6. Zima..............................................................................................................................................................923
Część 7. Syn- mściciel.............................................................................................................................................. 1245
Posłowie.................................................................................................................................................................... 1283
-2-
Część 1. Olaf syn Auduna żeni się.
1.
Synami Steinfinna zwano ród żyjący w gminach dokoła jeziora
Mjös wtedy, kiedy w Norwegii panowali synowie Haralda Gille
1
.
W owej epoce mężowie tego rodu zamieszkiwali wielkie dwory
rozrzucone w każdej parafii nad brzegami jeziora.
W czasach zamętu, który ogarnął kraj
2
, synowie Steinfinna
myśleli przede wszystkim o tym, by utrzymać swe włości i dwory
nie naruszone i całe; byli zaś tak potężni, że przeważnie im się to
udawało, niezależnie od tego, czy Oplandią rządzili
Birkebejnowie, czy też ktoś z ich przeciwników. Zdawali się nie
troszczyć zbytnio o to, kto w końcu zostanie królem Norwegii;
kilku mężów tego rodu poszło jednak za królem Magnusem,
synem Erlinga, a następnie za Sigurdem, wychowankiem
Markusa, i byli im wierni; Sverre zaś i jego ród nie popierali
synów Steinfinna bardziej, aniżeli musieli. Tore, starszy syn
Steinfinna na Hov, oraz jego synowie przystali do króla Skulego
3
,
...Panowali synowie Haralda Gille - Harald Gille panował w latach 1130-1136, jego
synowie, Sigurd i Oistein, w latach 1137-1157.
W czasach zamętu, który ogarnął kraj... - za panowania Magnusa, syna Erlinga (1161-
1180), wybucha w 1177 r. powstanie ludowe partii Birkebejnów walczących o ograniczenie
przywilejów możnowładztwa świeckiego i duchownego. W 1180 r. przywódca Birkebejnów,
Sverre, pozbawia tronu Magnusa i sam ogłasza się królem. Za jego panowania (1180-1202)
walki trwają nadal. Po śmierci Magnusa (1184) zwolennicy dynastii Ynglingów, nie bez racji
- jak się zdaje - kwestionujący prawa do tronu Sverrego, gromadzą się przy wspomnianym w
tekście Sigurdzie. W 1196 r. powstaje klerykalno-konserwatywna partia Baglerów, która
podejmuje walkę ze Sverrem. Za panowania Haakona, syna Sverrego (1202-1204), i Ingego,
syna Baarda (1204-1217), przewaga Birkebejnów maleje. W 1208 r. zawarta zostaje ugoda z
Baglerami. Za panowania Haakona Starego (1217-1263) wojna wybucha na nowo i kończy
się ostatecznie w 1240 r., kiedy ginie król Skule, ostatni groźny przeciwnik dynastii
Sverrego.
-3-
2
1
ale potem, gdy w kraju zapanował znów spokój, pojednali się z
królem Haakonem
4
.
Od tego czasu jednak powaga rodu nieco podupadła. Spokojniej
było teraz w gminach, a prawo i ustawy odzyskały znów
znaczenie. Największą władzę zdobyli obecnie ci mężowie, którzy
byli pełnomocnikami króla albo należeli do jego drużyny i
cieszyli się zaufaniem władcy. Synowie Steinfinna natomiast
siedzieli w domu, na swoich włościach i zadowalali się rządami
we własnych dobrach.
Wciąż jeszcze był to ród majętny. Synowie Steinfinna, ostatni
spośród możnych Oplandii
5
, posiadali niewolnych i nadal
przyjmowali potomków wyzwoleńców do służby lub jako
dzierżawców. Powiadano w gminach, iż są żądni władzy. Byli
jednak na tyle rozsądni, że wybierali podwładnych tak, by móc
łatwo nimi kierować. Mężowie tego rodu nie uchodzili za
najmędrszych, ale w żadnym razie nie można ich było zwać
głupcami; okazali dosyć rozumu, kiedy chodziło o zachowanie
majątku. Nie byli również zbyt srogimi panami dla swych
podwładnych, jeżeli tylko żaden z nich się nie buntował.
...do króla Skulego... - jarl Skule, syn Baarda, brat wspomnianego wyżej króla Ingego,
połączył się z Birkebejnami w okresie ich największych sukcesów i przez pewien czas (w
okresie niepełnoletności Haakona, syna Haakona, zwanego później Starym) był regentem
państwa. Haakon poślubił jego córkę Małgorzatę i nadał mu tytuł książęcy (hertug), dawniej
w Norwegii nie używany. Pragnąc jednak samemu zostać królem Skule postanowił złożyć z
tronu zięcia. Poparty przez szlachtę prowincji północnych oraz wszystkich wrogów dynastii
Sverrego odniósł początkowo szereg świetnych zwycięstw i zdobył Oslo, ale ostatecznie
został pobity i zginął w Rein koło Nidaros (1240 r.).
...z królem Haakonem - Haakon Stary, wnuk Sverrego, jeden z największych królów
norweskich. Przywrócił pokój wewnętrzny w Norwegii i próbował odzyskać dla niej
hegemonię morską w północnej części Atlantyku i na Morzu Północnym. Podbił Islandię i
Grenlandię, popierał Szkotów w ich walce z Anglikami.
Oplandia - wyżynna kraina w centrum południowej Norwegii (główne miasto
Lillehammer).
-4-
5
4
3
Dwa lata przed śmiercią króla Haakona Starego
6
posłał Tore,
młodszy syn Torego na Hov, swego najmłodszego syna Steinfinna
na służbę do króla. Steinfinn liczył wówczas osiemnaście lat i był
rosłym i urodziwym młodzieńcem, ale zarówno jego, jak i jego
krewnych, ludzie poznawali po koniach i stroju, po broni i
klejnotach. Gdyby jednak ubrać młodego Steinfinna w chłopską
siermięgę, niejednemu, co poprzedniego wieczora zwał go przy
piwie swoim przyjacielem i druhem, trudno byłoby go poznać.
Synowie Steinfinna byli przeważnie pięknymi mężczyznami, ale
podobni byli do całej gminy - tak mówiono. O tym zaś
młodzieńcu prawili towarzysze, że rozum ma wprawdzie niemały,
ale o wiele mniejszy aniżeli pychę.
Steinfinn przebywał teraz w Björgvin
7
i tam spotkał pewną
dziewoję, Ingebjörgę córkę Jona, która bawiła na królewskim
dworze przy królowej Ingebjördze. Ona i młodzieniec zapałali ku
sobie wielką miłością. Steinfinn wysłał więc swatów do jej ojca.
Lecz Jon odparł, iż jego córka jest już przyrzeczona Mattiasowi
synowi Haralda, wiernemu i drogiemu przyjacielowi młodego
króla Magnusa. Steinfinn nie mógł pojąć, że ktoś może poważnie
odmówić jego konkurom. Powracał kilkakrotnie, uzyskał nawet
poparcie mężów stanu, a w końcu samej królowej Ingebjörgi. Nic
to nie pomogło, ponieważ Jon syn Paala nie chciał złamać danego
Mattiasowi słowa.
Steinfinn towarzyszył królowi Haakonowi
8
w jego ostatniej
wyprawie za morze. W bitwie pod Largs
9
zdobył wielką sławę
dzięki swemu męstwu. A gdy król leżał chory w Kirkevaag,
6
7
8
Dwa lata przed śmiercią króla Haakona Starego... - a więc w 1261 r.
Björgvin - Bergen, duże miasto portowe na zachodnim wybrzeżu Norwegii.
...towarzyszył królowi Haakonowi w jego ostatniej wyprawie za morze - była to
wyprawa do Szkocji.
9
Largs - miejscowość w południowej Szkocji na zachód od Glasgow (hrabstwo Ayr).
-5-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin