Michał Bilewicz - Traumaland.pdf
(
1663 KB
)
Pobierz
Michał Bilewicz
Traumaland
Polacy w cieniu przeszłości
Wstęp
Tramwaj 35 rusza z przystanku Muranowska. Po prawej widać inne
tory, a w zasadzie pomnik torów z platformą wagonu towarowego.
Na platformie stos krzyży, takich jak na leśnych mogiłach żołnierzy.
Wśród nich kilka krzyży prawosławnych i żydowskie macewy.
Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie. Co jakiś czas
rodziny katyńskie i ostatni sybiracy przychodzą tu wspominać
swoich bliskich. To dawny plac Muranowski, miejsce krwawych
walk na początku powstania w warszawskim getcie.
Tramwaj skręca. Niespiesznie wtacza się na ulicę Stawki, jedzie
środkiem ulicy. Wokół nowe budynki, drogie osiedla, wśród których
gdzieniegdzie wystają resztki dawnych murów z drutami
kolczastymi. Pozostałości tragedii tego miejsca. Tramwaj zwalnia.
Po obu stronach modernistyczna zabudowa z lat trzydziestych.
Przystanek Dzika. Trudno tu jednak dostrzec przedwojenny urok
modernistycznych domów. Architekt Tadeusz Ćwierdziński
zbudował nowe, funkcjonalne budynki służące ludziom. Miały się
odróżniać od ciemnych, zatęchłych kamienic, które dominowały
wówczas na Muranowie. Szkoły czy urzędy publiczne miały być
pełne światła, powietrza, symbolizować świetlaną przyszłość kraju.
Jednak żadna z kamienic nie dotrwała do naszych czasów. A budynki
po obu stronach ulicy Stawki chyba nikomu na świecie nie kojarzą
się z przyszłością.
Wychodzę z tramwaju na tym osobliwym przystanku. Pędzący
kierowcy samochodów często zapominają o zatrzymaniu się, widząc
zwalniający tramwaj albo przechodniów na pasach. Co kilka lat
gazety piszą, że znowu na Stawkach samochód potrącił człowieka.
Mieszkańcy wielokrotnie prosili o zainstalowanie sygnalizacji
świetlnej, ale się nie doprosili.
Pracuję w jednym z budynków-ostańców. Z przystanku
tramwajowego mam dosłownie kilka kroków do pracy. Długi
korytarz malowany farbą olejną z obowiązkową lamperią. No i mój
mały pokój. Jest okres sesji egzaminacyjnej, więc tym razem
na korytarzu nie słyszę już gwaru studentów. Siedzą w bibliotece,
czytają w domu podręczniki i prezentacje z wykładów. My,
pracownicy Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego,
mamy chwilowo spokój. Możemy się skupić na pracy, wyglądając
od czasu do czasu przez zakratowane okna na ruchliwą ulicę.
To miejsce na ulicy Stawki, między budynkiem Wydziału
Psychologii UW a Zespołem Szkół Licealnych i Ekonomicznych nr 1,
jest naznaczone swoją dramatyczną historią. Pojawia się
w niezliczonych filmach historycznych, jego zdjęcia widnieją
na kartach książek o wojnie. Kiedyś na końcu korytarza na parterze
mieliśmy pokój gościnny dla uczonych z całego świata, którzy nas
odwiedzali. Był wśród nich izraelski profesor Yechiel Klar, którego
nazwisko pojawi się jeszcze na kartach tej książki. Później przez
wiele lat opowiadał o tym szczególnym doświadczeniu. Nawiedzały
go koszmary, nie mógł spać. W końcu przeniósł się do innego lokum.
Koszmary minęły. „Słyszałam kroki, jak się śmieje jakaś mała
dziewczynka. Zapaliłam światło i zobaczyłam przed oczami całą
żydowską rodzinę”, mówiła kobieta mieszkająca w tej okolicy, jedna
z bohaterek filmu dokumentalnego
Muranów
w reżyserii Chena
Shelacha. W filmie kilka młodych osób mieszkających na terenie
warszawskiego Muranowa opowiada o specyficznym odczuciu życia
w miejscu nawiedzonym przez swoją historię.
Skąd zatem te duchy? Wystarczy popatrzeć na tablice i pomniki.
Zwykle ich nie zauważamy, przechodzimy obok. Są elementem
krajobrazu. Obok mojego okna wisi ciemna tablica z napisem
wykutym w dwóch językach. „Stawki 5/7. Z tego budynku komenda
SS nadzorowała w latach 1942–1943 Umschlagplatz, na który
codziennie spędzano tysiące mieszkańców getta, aby wywieźć ich
do obozu śmierci w Treblince”. Na budynku naprzeciw, tym,
w którym dziś mieści się zespół szkół licealnych, wisi podobna:
„Stawki 6/8. W tym budynku szkoły i przejściowo szpitala
żydowskiego przetrzymywano Żydów przed ich wywiezieniem
do Treblinki”. Przy niej tablica z kotwicą Państwa Podziemnego
i napisem „1 sierpnia 1944 w pierwszych godzinach powstania
warszawskiego oddział Armii Krajowej Kedyw kolegium A pod
dowództwem por. «Stasinka» Stanisława Sosabowskiego, zdobył
po walce z załogą niemiecką SS ten budynek, uwalniając
jednocześnie uwięzionych tu około 50 Żydów deportowanych
z różnych krajów Europy. Po okresie konspiracyjnych działań
dywersyjnych oddział stanął do otwartej walki z wrogiem
na powstańczym szlaku bojowym Wola, Stawki, Stare Miasto,
przebicie do Śródmieścia, Saski Ogród, Czerniaków, ul. Wilanowska
(…)”. Na bocznej ścianie budynku wybito inskrypcję z Księgi Hioba:
„Ziemio, nie kryj mojej krwi, iżby mój krzyk nie ustawał”. Obok niej
pomnik z lat osiemdziesiątych symbolicznie upamiętniający imiona
ofiar Umschlagplatzu.
Pomniki, kamienie, tablice, nazwy ulic. Obok domów-ostańców
są też ludzie-ostańcy. Choć trudno w to uwierzyć, dotrwali
do naszych czasów. Nasi dziadkowie, pradziadkowie, znajomi. Ich
relacje i wspomnienia kontrastują z martwym językiem tablic
i oficjalnych upamiętnień. Marek Edelman, który oglądał
to przerażające miejsce jako goniec w szpitalu, walczył w powstaniu
w warszawskim getcie, a po wojnie został lekarzem, do końca życia
mieszkał w Polsce. Podobno nawet zachodni badacze Holokaustu
w latach osiemdziesiątych nie potrafili uwierzyć, że Edelman żyje.
Co roku w kwietniu pojawiał się na Stawkach w towarzystwie
przyjaciół i licznych warszawiaków.
Fala ludzka napływa, rośnie, zalewa cały plac, trzy duże
trzypiętrowe budynki poszkolne. Ludzi jest więcej, niż wymaga
tego czterodniowy nawet kontyngent, ludzie są na zapas. Po 4–5
dni czekają na załadowanie do wagonów. Ludzie wypełniają
każdą wolną przestrzeń, cisną się do gmachów, biwakują
Plik z chomika:
kryzysowina
Inne pliki z tego folderu:
Robin Dunbar - Nowa historia ewolucji człowieka.pdf
(5080 KB)
Michał Bilewicz - Traumaland.pdf
(1663 KB)
Dorian Malovic - Miłość made in China.pdf
(2326 KB)
Barbara Ehrenreich - Za grosze. Pracować i (nie) przeżyć.pdf
(1619 KB)
Daniel Kahneman - Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym.pdf
(6729 KB)
Inne foldery tego chomika:
Czarodziejka z księżyca
FILMY (hasło 123)
FILMY GAY (hasło 123)
GAY FILMY XXX (hasło gay)
HETERO Filmy XXX (hasło hetero)
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin