Daniła T., Wszystkie Kościoły poznają, że JA JESTEM jest sprawiedliwym sędzią czynów człowieka (Ap 2,18-29).pdf

(977 KB) Pobierz
Scriptura Sacra
Rok 22/2018
DOI: 10.25167/ScrS/750
Tomasz Daniła
Wydział Teologiczny UO
Wszystkie Kościoły poznają, że „JA JESTEM”
jest sprawiedliwym sędzią czynów człowieka
(Ap 2,18-29)
1
All the Churches will know that „I AM”
is the righteous judge of human actions (Ap 2,18-29)
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu jest uzasadnienie postawionej tezy: JA JESTEM jest sprawiedli-
wym sędzią czynów człowieka na podstawie Listu do Kościoła w Tiatyrze (Ap 2,18-29). W analizowanym
tekście pojawia się temat dobrych i złych uczynków człowieka oraz odpłaty za nie ze strony Boga w postaci
kary lub nagrody. To właśnie temat sądu nad człowiekiem stał się inspiracją do postawienia takiej tezy. Do
wykazania prawdziwości powyższej tezy zastosowano metodę właściwą dla hebrajskiej retoryki semickiej.
Posłużono się również współczesnymi komentarzami egzegetycznymi.
W tym celu dokonano w punkcie pierwszym podziału tekstu na mniejsze jednostki wraz z uzasadnie-
niem tego podziału, wykazując strukturalne zależności wewnątrz każdej z nich.
Drugi punkt zawiera opis każdej z części, a także zależności, jakie występują pomiędzy nimi w całym
tekście z uwzględnieniem kompozycyjnym figur retorycznych. Dzięki temu możliwe było dostrzeżenie, iż
poszczególne części odpowiadają sobie wzajemnie. To pozwoliło wysunąć wniosek, że tekst posiada bu-
dowę symetryczno-koncentryczną i możliwe było wskazanie części centralnej, w której jest wprost mowa
o odpłacie za popełniane uczynki.
W trzecim punkcie zostały podjęte wysiłki dotyczące interpretacji treści Listu. Ukazano w nim kontekst
biblijny i kulturowy badanego tekstu, dokonano jego egzegezy, a następnie wyprowadzono teologię. W ten
sposób możliwe jest odczytanie na nowo Listu do Kościoła w Tiatyrze – z większym zrozumieniem symboli
w nim zawartych, jak też całym jego przesłaniem.
Artykuł jest zmodyfikowaną wersją pracy magisterskiej, obronionej na Wydziale Teologicznym
Uniwersytetu Opolskiego w 2017 r., napisanej pod kierunkiem ks. dr. Wacława Borka.
1
206
Tomasz Daniła
Słowa kluczowe:
retoryka hebrajska, retoryka biblijna, Apokalipsa, św. Jana, Listy do Kościołów, Tiatyra.
Wstęp
Niniejszy artykuł zajmuje się analizą Listu do Kościoła w Tiatyrze, który jest umiesz-
czony w Księdze Apokalipsy św. Jana (Ap 2,18-29). List ten dotyczy sądu nad czło-
wiekiem i jego uczynkami. Wskazuje na to wyraźnie, chociażby częstotliwość (5 razy)
występowania wyrazu „czyn” w tekście.
Przy pomocy metody opisanej przez Rolanda Meyneta
2
, która posługuje się reguła-
mi obowiązującymi w hebrajskiej retoryce biblijnej, zostanie przedstawiona strukturę
tekstu. Na jej podstawie będzie można uzasadnić tezę, że Jezus jest sprawiedliwym sę-
dzią czynów człowieka, który odpłaca nam stosownie do naszych uczynków względem
Niego. Stąd też temat artykułu brzmi:
Wszystkie Kościoły poznają, że „JA JESTEM” jest
sprawiedliwym sędzią czynów człowieka.
Warto zaznaczyć, iż do tej pory istnieje tylko jeden artykuł poświęcony temu za-
gadnieniu, którego autorem jest Javier Lopez
3
.
W artykule posłużono się metodą retoryki hebrajskiej zaproponowaną przez Rolanda
Meyneta w
Traité de rhétorique biblique
4
.
Tekst Listu do Kościoła w Tiatyrze, wykorzystany w badaniach, został zaczerpnięty
z grecko-polskiego Nowego Testamentu w tłumaczeniu ks. prof. dr. hab. Remigiusza
Popowskiego
5
. Umożliwia to śledzenie greckiej konstrukcji zdań. Bez tej wierności
syntagmatycznej cała analiza nie miałaby sensu. W celu lepszego zrozumienia jego
treści, jak również dokonania właściwej interpretacji, oparto się na dostępnej, polskiej
i zagranicznej, literatury z zakresu poruszanej tematyki.
1. Ogólna budowa i komplementarność poszczególnych części
W pierwszym punkcie zostanie dokonany podział badanego Listu do Kościoła w Tia-
tyrze na części w oparciu o jedną z 2 wypracowanych przez hebrajską retorykę semicką
analiz tekstu, tzn. analizę oddolną
6
. Najpierw zostanie pokazana graficzna analiza danej
Por. R. Meynet,
Analiza retoryczna: Nowa metoda egzegezy biblijnej.
tłum. B. Witek, Rzym 2002,
http://www.retoricabiblicaesemitica.org/Articolo/Polacco.pdf (10.10.2016).
3
J. López,
El mensaje a la iglesia en Tiatira desde su estructura literaria. Análisis de Ap 2,18-29,
„Grego-
rianum” 84 (2003) 1, s. 5–41. Wykaz wszystkich opracowań można znaleźć na stronie hebrajskiej retoryki
semickiej: http://www.retoricabiblicaesemitica.org/Bibliografie/Bibliography_by_books.pdf (07.12.2016).
4
Por. R. Meynet,
Trattato di retorica biblica,
Bologna 2008, s. 623–701.
5
Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi,
tłum. R. Popowski,
M. Wojciechowski, Warszawa 1995.
6
Hebrajska retoryka semicka zna dwie metody podziału tekstu: odgórną i oddolną. Więcej na ten
temat zob. w: R. Meynet,
Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej,
Kraków 2001, s. 197–204.
2
Wszystkie Kościoły poznają, że „JA JESTEM”
207
części, a następnie podjęta zostanie próba uzasadnienia jej wewnętrznej spójności na
podstawie elementów konstrukcyjnych, występujących wewnątrz tych części.
1.1. Część pierwsza (Ap 2,18)
Graficznie analizowaną pierwszą część można przedstawić następująco
7
:
Czytając List do Kościoła w Tiatyrze można zauważyć, że mimo iż jest napisany
do wspólnoty w Tiatyrze, to jednak następuje zmiana słuchacza. Na początku są słowa
skierowane do Jana, który otrzymuje polecenie, aby napisać do Kościoła w Tiatyrze to,
co słyszy, a w następnym wersecie są już słowa skierowane bezpośrednio do wspólnoty
w Tiatyrze. Również pomiędzy ww. 18 i 19 zmienia się czas. Widać to bardzo dobrze
w zapisie gramatycznym. W w. 18 występuje czasownik „napisz” (czas przeszły dokonany,
2. osoba), czasownik „mówi” (czas teraźniejszy niedokonany, 3. osoba) oraz czasownik
„mający” (czas teraźniejszy niedokonany, bez imiesłowów), a w w. 19 jest to czasownik
„znam” (czas teraźniejszy dokonany, 1. osoba). Dzięki temu, że pomiędzy ww. 18 a 19
następuje zmiana osoby mówiącej, ale także trybu – z rozkazującego na orzekający,
można oddzielić w. 18 od reszty badanego tekstu.
Tak wydzielony tekst został podzielony na 2 segmenty dwuczłonowe. Argumentem
przemawiającym za tym, iż mamy do czynienia ze spójnym tekstem, są użyte tutaj
w 2. segmencie (w. 18cd) rzeczowniki, określające cechy zewnętrzne nadawcy Listu,
o którym mowa w 1. segmencie (w. 18ab). Oba te rzeczowniki są rodzaju męskiego
i występują w liczbie mnogiej. Przynależą one do tego samego zbioru semantycznego,
opisującego ciało. Warto również zauważyć, że w tej części występują wyrazy skrajne,
którymi jest grecki spójnik
και,
tłumaczony raz jako „a”, a innym razem jako „i”.
Występują one na początku pierwszego (w. 18a) i ostatniego (w. 18d) członu anali-
zowanej jednostki.
Uwzględniając powyższe wnioski można stwierdzić, iż w. 18 stanowi jedną, zwartą
część badanego tekstu, która składa się z 2 segmentów dwuczłonowych. Dodatkowo
warto też zaznaczyć, iż tę część tworzy zaledwie jeden urywek.
Użyte w tekście różne czcionki i różne atrybuty czcionek (np.,
wytłuszczony druk,
podkreślenie,
kursywa,
kapitaliki, WERSALIKI) nie oznaczają kolejności czy też ważności poszczególnych wyrażeń.
Użycie takiej samej czcionki (czy też atrybutu) jest po to, by zobrazować wyrazy podobne, synonimy albo
antonimy (redakcja).
7
208
1.2. Część druga (Ap 2,19-21)
Tomasz Daniła
Kolejna część poddana analizie to ww. 19-21. Dla lepszego zrozumienia tego
tekstu zostały podzielone jeszcze na 2 mniejsze urywki. Jak zostało wspomniane na
wstępie, taka możliwość jest dopuszczalna. Na pierwszy z nich składa cały w. 19, a na
drugi ww. 20-21.
Graficznie tą część można przedstawić w następujący sposób:
Przyjęty podział jest usprawiedliwiony kompozycyjnie. Jego uzasadnienie na pod-
stawie struktury tych jednostek znajduje się poniżej. Dla łatwiejszej percepcji tej części
każdy z urywków zostanie opisany w osobnych podpunktach.
1.2.1. Urywek pierwszy (Ap 2,19)
Pierwszy analizowany urywek tego tekstu został podzielony na 3 segmenty, z których
1. jest jednoczłonowy, 2. jest dwuczłonowy i 3. jest również jednoczłonowy. Istotnym
elementem, który pozwala stwierdzić, że mamy do czynienia ze zwartą jednostką tekstu
w tym urywku, są wyrazy skrajne „czyny”, pojawiające się w pierwszym (w. 19a) i w trze-
cim (w. 19d) segmencie, oraz zaimek osobowy „twe”, występujący w każdym segmencie
tego urywka. Zarówno w wersecie pierwszym (w. 19a), jak i ostatnim (w. 19d) te czyny
nie są nazwane, z kolei wersety drugi i trzeci (w. 19bc) wymieniają już konkretne czyny.
Dlatego też możemy mówić o tym, że mamy do czynienia z trzema segmentami. Dodat-
kowo spójność drugiego segmentu (w. 19bc) możemy uzasadnić tym, że aż cztery razy
powtarza się w nim grecki spójnik
και.
To stanowi również potwierdzenie, że wersety
drugi i trzeci (w. 19bc) tworzą jeden segment. Dzięki temu, że z badanej jednostki
można było wyznaczyć drugi segment, w naturalny sposób został wyodrębniony seg-
ment pierwszy oraz trzeci. Za takim podziałem przemawia również wspomniany fakt,
iż dotyczą one czynów nieskonkretyzowanych. Podobnie sposób zapisania przez autora
Wszystkie Kościoły poznają, że „JA JESTEM”
209
wyrazów „czyny” w pierwszym (w. 19a) i trzecim segmencie (w. 19d) w liczbie mnogiej
(rodzaju nijakiego) oraz konkretnych nazw czynów (miłość, wiara, służba, wytrwałość)
w segmencie drugim (w. 19bc) w liczbie pojedynczej (rodzaju żeńskiego) przemawia za
takim właśnie podziałem na segmenty.
Zatem, biorąc pod uwagę powyższe analizy, możemy stwierdzić, że pierwszy urywek
części drugiej składa się z trzech segmentów, z których pierwszy i trzeci są jednoczłonowe,
a drugi jest dwuczłonowy.
1.2.2. Urywek drugi (Ap 2,20-21)
Drugi urywek, który składa się na tę część, jest spójny. Stanowi o tym w dużej mie-
rze treść, która zostanie opisana w kolejnym punkcie. Jednakże możemy też wskazać
na fakt, że pojawiają się często czasowniki w trybie orzekającym, czasu teraźniejszego
niedokonanego, w stronie czynnej.
Spójność pierwszego segmentu możemy uzasadnić tym, iż każdy kolejny człon jest
uzupełnieniem poprzedniego. Zatem mamy do czynienia z jedną z figur retorycznych, jaką
jest paralelizm konstrukcyjny
8
. Jedyna zależność gramatyczna, jaka występuje w pierwszym
segmencie, to przeciwieństwo wyrazów skrajnych „Tobie” i „siebie”.
Natomiast już o spójności kolejnego segmentu stanowi często występujący spójnik
kai
oraz takie same formy czasowników „naucza” i „zwodzi” (czasownik w trybie orzeka-
jącym, czas teraźniejszy niedokonany, strona czynna) w pierwszym członie oraz w drugim
członie „by_uprawiać_rozpustę” oraz „zjeść” (czasownik, bezokolicznik, czas przeszły
dokonany, strona czynna). W trzecim opisywanym segmencie również występują wyrazy
początkowe
και
oraz inne wyrazy, które przemawiają za spójnością tego segmentu. Są
to wyrazy „zmieniła_myślenie” na końcu pierwszego członu oraz „zmienić_myślenia”
w drugim członie, jak również zaimki dzierżawcze „jej” (w formie celownika) w pierw-
szym oraz „jej” (w formie dopełniacza) w drugim członie.
Jak już zostało stwierdzone, urywek ten składa się z 3 segmentów – 1 trójczłonowego
i 2 dwuczłonowych, co również potwierdza powyższa analiza tego urywku.
1.3. Część trzecia (Ap 2,22-25)
Trzecia część składa się 3 urywków i jednocześnie stanowi część centralną badane-
go tekstu. W związku z tym, że List do Kościoła w Tiatyrze jest czwartym z siedmiu,
a zatem znajduje się w ich centrum, ta część jest również centralną dla wszystkich
siedmiu Listów.
8
Por. S. Bazyliński,
Wprowadzenie do studium Pisma Świętego,
Lublin 2010, s. 149.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin