Szymonowic Szymon - Pentesilea=Pentezylea (2022).pdf

(5164 KB) Pobierz
P E NTE S ILEA / PE NTE Z Y LEA
Lubelska Biblioteka Staropolska
Series Nova
Tom V
Szymon Szymonowic
PE NTE SI LEA / P ENTEZ YLEA
Przełożyła i komentarzem opatrzyła
Elwira Buszewicz
Wydawnictwo Neriton
Warszawa 2022
recenzent:
Prof. dr hab. Barbara Milewska-Waźbińska
redaktor naukowy:
Prof. dr hab. Dariusz Chemperek
redakcja, korekta:
Małgorzata Świerzyńska
opracowanie graficzne, skład, projekt okładki:
Magdalena Jędraszko
na okładce:
Widok miasta Lublina z: Georg Braun i Frans Hogenberg,
Civitates orbis terrarum,
Kolonia 1618;
żródło: www.polona.pl, domena publiczna
Copyright by Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie
Copyright by Wydawnictwo Neriton
ISBN 978-83-67245-15-9
Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017-2022, nr projektu 0082/NPRH5/84/2017
Wydanie I, Warszawa 2022
WYDAWNICTWO NERITON
Rynek Starego Miasta 29/31, 00-272 Warszawa
Tel. 22 831 – 02 – 61 w. 26
www.neriton.pl
neriton@ihpan.edu.pl
druk i oprawa
Fabryka Druku
WSTĘP
I. Pentezylea – waleczna Amazonka
Niewiasty „mężom wrogie”, „do mężów podobne”.
Mit i literatura
Mit o Amazonkach należy do „zbiorowej pamięci narodu helleńskiego”
1
.
Jego echa znajdujemy w różnorodnych gatunkach poezji i prozy. Walki
dawnych Hellenów z walecznymi kobietami stanowią element szeroko
znanej legendy, w której historyczność wierzono lub nie.
Homer, w którego
Iliadzie
spotykamy pierwszą chronologicznie
wzmiankę o Amazonkach, w trzeciej księdze swego eposu przytacza
tylko słowa Priama, wspominającego swój udział w walce po stronie
Agamemnona: „Wtedy gdy go Amazonki napadły, do mężów podobne”
2
.
Dotyczy to czasów poprzedzających wojnę trojańską. W szóstej księdze
mowa zaś o tym, że pokonał je Bellerofon
3
. Kolejne przekazy o plemieniu
Amazonek – a wśród nich o Pentezylei – pojawiają się w cyklu epickim
uzupełniającym dzieło Homera. Zaginiony dziś epos
Aitiopis
(Etiopida),
przypisywany Arktinosowi z Miletu (VIII w. p.n.e.), możemy dziś zrekon-
struować na podstawie tradycji bizantyńskiej, a przede wszystkim utwo-
ru Kwintusa ze Smyrny, o którym szerzej będzie mowa niżej.
Etiopida
przedstawiała Pentezyleę jako córkę Aresa, Traczynkę, przybyłą na czele
dwunastu innych Amazonek w sukurs Trojanom. Wszystkie zginęły, a do-
wódczyni poniosła śmierć z ręki Achillesa. Grecki heros zabił następnie
innego sojusznika Priama (syna Eos, Memnona). Ważnym tematem dzieła
było też oczyszczenie, którego musiał dokonać Achilles na wyspie Lesbos.
Bohater był obciążony winą, gdyż zabił Tersytesa, kiedy ten go znieważył
4
.
A. Masłowska-Nowak,
Amazonki. Greckie źródła do historii mitu,
Wrocław 1990, s. 7.
Homer,
Iliada
(III 190), tłum. K. Jeżewska, oprac. J. Łanowski, Wrocław 1986, s. 75.
Epitet użyty tu przez Homera (ἀ�½τιά�½ειραι) tłumaczy się też jako „mężom wrogie” czy
„wojujące z mężami”, por. A. Masłowska-Nowak,
Amazonki,
s. 43.
3 Homer,
Iliada,
s. 148: „I Amazonki, po trzecie, pokonał, mężczyznom równe” (VI 186).
4 A. Masłowska-Nowak,
Amazonki,
s. 79.
1
2
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin