Newsweek Historia 2024-01.pdf

(12372 KB) Pobierz
LEGENDY O PIASTACH
JAK CZYTAĆ KRONIKI
ŚREDNIOWIECZNE
ZAMACH NA KUTSCHERĘ
GDYBY KOBIETY MIAŁY
WTEDY BROŃ...
STYCZEŃ – LUTY 2024
HISTORIA NR 1/2024
1/2024 •
14,99 zł
(w tym 8% VAT)
nr indeksu 27819X
TYRANA
SAMOUK, ZNUDZONY KOLEJARZ, NOBLISTA
WŁADYSŁAW REYMONT BYŁ NIESPOKOJNYM DUCHEM
I OBIEŻYŚWIATEM, A ZARAZEM BAŁ SIĘ REWOLUCJI
NARODZINY
NA POCZĄTKU
REWOLUCJI
STALIN NIE MÓGŁ
SIĘ RÓWNAĆ SŁAWĄ
Z LENINEM CZY TROCKIM.
DLACZEGO ICH WSZYSTKICH
PRZECHYTRZYŁ?
NR 1/2024
Czerwony car
M ATEUS Z WOJTALIK
redak t o r p rowadz ą c y
FOT. MAREK SZCZEPAŃSKI
OKŁADKA: ALAMY STOCK PHOTO/BE&W, INTERARTIVITY/ISTOCKPHOTO, BARTŁOMIEJ ZBOROWSKI/PAP,
GKBZHWP/EAST NEWS, MUZEUM LITERATURY/EAST NEWS
Władimir Putin nie jest oczywiście nowym Stalinem.
Ale postać Józefa Wissarionowicza to jeden z kluczy do zro-
zumienia współczesnej Rosji.
„Bieżącą politykę rosyjską nazbyt często analizują ludzie
niemający dostatecznej wiedzy o dziejach Rosji. A przecież
znajomość przeszłości jest niezbędna do zrozumienia roz-
woju wydarzeń w Rosji w ostatnich trzydziestu latach. Hi-
storia i mity – a reżim Putina posługuje się jednym i drugim
– muszą zostać przemyślane na nowo, jeśli chcemy zro-
zumieć, dokąd zmierza Rosja” – pisze brytyjski historyk
Orlando Figes w wydanej niedawno po polsku książce „Opo-
wieść o Rosji. Władza i mit”.
Józef Stalin to dla Putina jeden z punktów odniesienia.
Zbrodnie? Owszem, były. Ale dla obecnego prezydenta Ro-
sji ważniejsze jest coś innego – Stalin wzmocnił państwo,
a uczynił to dzięki silnej, skupionej w jednym ręku władzy.
Właśnie mija 100 lat, odkąd Stalin zaczął budować swoją
pozycję jedynowładcy. Silny był już przed śmiercią Lenina
w styczniu 1924 r. Wódz rewolucji w ostatnich miesiącach
życia ciężko chorował, praktycznie pozbawiony świadomo-
W
ści. Ale dopiero kiedy Lenin skonał, wyścig po władzę mógł
ruszyć pełną parą. W następnych latach Stalin wyelimino-
wał wszystkich konkurentów – rzeczywistych i urojonych.
Dekadę później jego pozycja była już niepodważalna.
Stalin zadbał, by stać się jedynym prawowitym spad-
kobiercą Lenina. Kazał zabalsamować jego zwłoki
– nierozkładające się ciało było uznawane we wschodnim
chrześcijaństwie za oznakę świętości – i zorganizował wokół
nich kult. Sam obwołał się jego głównym apostołem. Przy-
sięgał, że będzie kontynuował leninowskie dzieło. To dało
mu prawo do prześladowania wszystkich „odstępców”.
Oczywiście Stalin zadbał też o praktyczną stronę przej-
mowania władzy. Jako sekretarz partii mianował swoich
stronników na kluczowe stanowiska. Ogarnięty obsesją spi-
sków, wykorzystywał służby do szpiegowania kolegów. Jego
metody jeszcze za życia Lenina wywoływały w partii obawy.
Uważano je za okrutne i przesadne, choć bolszewicy nie byli
przecież niewiniątkami. Okazały się jednak skuteczne, choć
cena była potworna.
„Wpływy Stalina odcisnęły się wszędzie w strukturze pań-
stwowej Rosji, pod wieloma względami mamy do czynienia
z tym samym tworem” – mówił rok temu „Newsweekowi
Historii” biograf Czerwonego Cara Simon Sebag Montefio-
re. Putin oczywiście nie jest Stalinem. Jego osiągnięcia, choć
również ponure, są znacznie mniejsze. Ale Putin rządzi Ro-
sją już ponad dwie dekady – a wszystko wskazuje na to, że
w marcu przedłuży swoje rządy na kolejne sześć lat – także
dzięki stalinowskim inspiracjom. Dlatego historię stalinow-
skiej Rosji po prostu trzeba znać.
N
NR 1/2024
1
44 60
KALENDARIUM
FOTOSTORY
NARODZINY TYRANA
Stalin zaczynał w cieniu
Lenina, Trockiego i innych
A jednak to on wszystkich
przechytrzył i zgromadził
w jednym ręku pełnię władzy
na trzy dekady
TAJEMNICA
ZABÓJSTWA KIROWA
Niby wiadomo, kto strzelał
do sekretarza leningradzkiego
komitetu bolszewików,
ale zabójstwo, które wziął
pod lupę sam Stalin, do dziś
otacza gęsta mgła
tajemnicy
4
6
GANGSTERSKA LEGENDA
Nie strzelamy tam, gdzie
odpoczywamy Tę niepisaną
regułę polskich mafiosów
złamano pod koniec lat 90, kiedy
w Zakopanem od kul zginął szef
Pruszkowa „Pershing”
22
REWOLUCJONISTKA
Z DOBREGO DOMU
Patty Hearst, córka medialnego
magnata, w latach 70 została
porwana przez terrorystów
A potem rabowała z nimi
banki i budowała bomby
28
WYCHOWAĆ
KOŚCIUSZKOWCA
W armii gen Berlinga rekrutów
trzeba było uformować nie tylko
fizycznie, ale też ideologicznie
I opowiadano im historię
Polski na nowo
ZATRZYMAĆ OPLA
ADMIRALA SS 20795
Zamach na warszawskiego
gubernatora Hansa Kutscherę
powiódł się tylko cudem
– mówi Michał Wójcik i zadaje
niewygodne pytania
32
8
38
PREMIER Z NĘDZY
Wincenty Witos nigdy nie
zapomniał, skąd pochodzi Nawet
jako premier (trzykrotny!)
chodził bez krawata i w butach
z cholewami
44
CZERWONA MUMIA
Grigorij Kotowski, bandyta,
potem bolszewik, leży do dziś
16
2
NR 1/2024
NR 1/2024
22
zabalsamowany w mauzoleum.
Zupełnie jak Lenin . . . . . . . . . . . .
MORSKA OPOWIEŚĆ
Skąd się wziął na statkach
grog i co nim leczyli
marynarze?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FOT. KONCERN ILUSTROWANY KURIER CODZIENNY/NAC, MARY EVANS PICTURE
LIBRARY/EAST NEWS, PIOTR LISZKIEWICZ/EAST NEWS, GKBZHWP/EAST NEWS
38
koloryzował do granic
przyzwoitości. . . . . . . . . . . . . . . . . .
52
58
PIĘKNE DZIEWCZĘTA
W BOCZNEJ ULICZCE
W Londynie czasów
Dickensa cielesne
uciechy były na wyciągnięcie
ręki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KRWAWA ROZPRAWA
Z CZAROWNICĄ
MARIANNĄ
Jak pańska zemsta rozpętała
polowanie na czarownice
w okolicy Wąsoszy . . . . . . . . . . . . .
POROZMAWIAJMY
O HISTORII
Wincenty Kadłubek, pisząc
o walkach Polaków z Aleksandrem
Wielkim, był przekonany, że dobrze
oddaje prawdę. Nie jego wina,
że my dziś inaczej rozumiemy
historię – mówi mediewista
prof. Paweł Żmudzki. . . . . . . . . . .
72
MISTRZOWIE
PRZETRWANIA
Z PRADAWNYCH BORÓW
Co wspólnego z naszymi
przodkami ma wybuch wulkanu
w Ameryce Środkowej? . . . . . . . .
78
NOBLISTA SAMOUK
Władysława Reymonta
ciągnęło do świata, ale bał się
rewolucji. A własną biografię
84
RECENZJE KSIĄŻEK
Ofiar komunizmu nie otoczono
takim współczuciem, jak ocalałych
z obozów nazistowskich – pisze
Thierry Wolton, autor „Historii
komunizmu na świecie” . . . . . . .
88
HISTORIA NA EKRANIE
Jeśli czytacie tę recenzję, to
jesteście jednymi z ostatnich
Polaków, którzy nie oglądali
„1670”, czyli beki z Sarmatów . . .
KRZYŻÓWKA
Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . .
VARIA
Co w następnym numerze . . . . .
60
92
94
96
66
NR 1/2024
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin