Historyczne Bitwy 095 - Strzegom - Dobromierz 1745, Robert Kisiel.pdf

(4645 KB) Pobierz
HISTORYCZNE
BITWY
ROBRT KISIEL
STRZEGOM-DOBROMIERZ 1745
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2001
OD AUTORA
W latach 1740-1763
król Prus Fryderyk II i władczyni
Austrii Maria Teresa, a także sprzymierzeńcy obojga, sto-
czyli trzy
wojny o Śląsk, tzw. wojny śląskie. Tę zasobną
i dobrze rozwiniętą krainę zdobyły i utrzymały Prusy,
dzięki czemu awansowały do grona mocarstw. Niedługo
potem awans ów umożliwił im zainicjowanie rozbiorów
Polski, a w sto lat po wojnach śląskich —
zjednoczenie
Niemiec. Nastąpiło ono w duchu pruskiego militaryzmu,
który stał się militaryzmem niemieckim i fatalnie zaciążył
na dziejach ludzkości w wojnach światowych. Nic więc
dziwnego, że zdobycie i utrzymanie Śląska przez Prusy
bywa uznawane za najważniejszą aneksję terytorialną czasów
nowożytnych.
W polskiej publicystyce historycznej dzieje militarne wojen
śląskich nie znalazły dużego odzwierciedlenia. Choć to
problematyka interesująca i ważna, także dla naszej historii,
to na szerokim polskim rynku
księgarskim ukazała się tylko
jedna praca ściśle jej poświęcona, zresztą również w serii
„Historyczne Bitwy"
1
. Przyczyny tej nikłej obecności mili-
tariów wojen śląskich w naszej historiografii wiążą się
z sytuacją czasu zaborów, zapewne niechęcią do eksponowania
świetnych, często heroicznych, dokonań militarnych Prus pod
wodzą
monarchy
„Polakożercy",
a po II wojnie
światowej
1
M. G.
P r z e ź d z i e c k i ,
Kunersdorf 1759,
Warszawa 1997.
6
jeszcze kwestią Ziem Odzyskanych. W rezultacie,
w powojen-
nej literaturze (do 1989 r.) traktującej o historii wojskowej
Śląska, wiek XVIII pomijany jest milczeniem
2
.
Książka ta poświęcona jest bitwie między Prusakami
a austriacko-saską
koalicją stoczonej w okolicach Strzegomia
3
,
w toku II wojny śląskiej (1744-1745),
w czerwcu 1745 r.
Nazwa bitwy brana była przeważnie nie od Strzegomia, ale od
niedalekiego miasta Dobromierz, obecnie wioski.
Bitwa była największą stoczoną na Śląsku w wojnach
1740-1763.
Zdecydowała o losach Śląska i antypruskiego
aliansu
zawartego w 1745 r. w Warszawie, odegrała istotną
rolę w rozwoju sztuki wojennej. W karierze wodzowskiej
Fryderyka Wielkiego była pierwszym prawdziwie wielkim
zwycięstwem, stąd określano ją niekiedy „narodzinami armii
pruskiej". W jej toku miała miejsce najsłynniejsza szarża
w dziejach jazdy pruskiej.
Bitwie można również przypisać dość istotne znaczenie
w dziejach polskiej wojskowości. Otóż była to pierwsza bitwa
z udziałem formacji, która w okresie zaborów stała się
symbolem chwały naszego oręża, czyli ułanów. Jak się zdaje.
okoliczności tej nie podnoszono dotąd w naszej historiografii.
Warto zaznaczyć, że rekrutowane w Rzeczypospolitej formacje
ułańskie służyły wtedy w armii saskiej.
Bitwa znalazła poczesne miejsce w niemieckiej literaturze
historycznej
z XIX i początku XX w. Pierwsze monografie
napisali Damitz
4
i L. Lützow
5
, w 1895 r. ukazało się
opracowanie niemieckiego sztabu generalnego
6
, ale najwar-
Por. J. M a r o n ,
W
250 rocznicę bitwy pod Małujowicami,
„Śląski
Labirynt
Krajoznawczy", t. 3, 1991, s. 59.
3
Strzegom to obok Kalisza najstarsza znana z nazwy miejscowość ziem
polskich; zaznaczony był jako Stragona już na mapie rzymskiej z II w. n.e.
4
D a m i t z ,
Die Schlacht bei Hohenfriedeberg.
Glogau 1835.
5
L. L
ü t z о w,
Die Schlacht von Hohenfriedeberg oder Striegau am 4.Juni 1745.
Potsdam 1845.
6
Der Zweite Schlesische Krieg 1744-1745.
lirsg. vom Grosse Generalstabe, t. 2,
Berlin 1895.
2
7
tościowsze jest dzieło R. Keibla
7
, krytyczne wobec pracy sztabu
generalnego
8
. Godne uwagi są poświęcone bitwie opracowania
A. Hoffmanna
9
, a wyczerpujące opisy bitwy i wydarzeń z nią
związanych znajdują się w historii wojny o sukcesję austriacką
opracowanej z kolei przez oddział historyczny sztabu generalne-
go Austro-Węgier
10
, a także w dziele C. Jany
11
i w pracy
A. Krella, która prezentuje saski punkt widzenia
12
.
Według praktyki naszej historiografii po 1945 r. w niniejszej
książce stosowane są polskie nazwy obiektów geograficznych
Śląska. Nazwy niemieckie, pisane kursywą, występują, gdy
nazwa polska jest nieznana (szczególnie dotyczy mniejszych
obiektów — niektórych wzniesień, lasów, stawów itd.), a także
w przypadku
Klein-Schnellendorf
miejsca konwencji austriac-
ko-pruskiej z 1741 r. Co do tej miejscowości
praktyką naszej
historiografii jest stosowanie nazwy niemieckiej a nie polskiej
(Przydroże Małe). Dla ułatwienia porównań z pracami niemiec-
kimi w załączniku zamieszczony został polsko-niemiecki
słowniczek nazw z pola bitwy i okolic
13
.
Praca
podzielona jest na trzy części. Pierwsza poświęcona
R. K e i b e l,
Die Schlacht bei Hohenfriedeberg,
Berlin 1899.
Z tego powodu Keibel został dość ostro zaatakowany w „Militar-
Wochenblatt". Por.
„Militar-Wochenblatt",
22/1900, s. 541-548;
oraz: „Militar-
Wochenblatt", 38/1900, s. 957-964.
9
A. H o f f m a n n ,
Der Tag von Hohenfriedeberg,
Oppeln 1903, oraz;
A. H o f f m a n n ,
Der 4. Juni 1745,
Freiburg in Schlesien 1910.
10
Österreichischer
Erbfolgekrieg 1740-1748,
Nach dem Feldacten, t. 7,
Wien 1907.
11
C. J a n y ,
Geschichte
der Königlich Preussischen Armee
bis zum Jahre
1807,
t. 2, Berlin 1929.
12
А. К r e l l
,
Herzog Johann Adolf II von Sachsen-Weissenfels,
Greifswald
1911, s. 71-88.
13
Obecnie
występuje tendencja do używania dawnych nazw niemieckich,
a polskich tylko w nawiasie, gdy obiekt pojawi się po raz pierwszy. Z kolei
w pracy R. Browninga występują nazwy polskie, ale i dawne niemieckie, jeśli
są zakorzenione w anglosaskiej historiografii. Stąd np. obok „Strzegom” i „Świdnica"
jest
„Hohenfriedeberg"
i
„Breslau".
Por. R. B r o w n i n g .
The War of the
Austrian Succession,
New York 1993, s. XII.
8
7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin