1. Definicja i klasyfikacja pożarów lasu; przyczyny powstawania pożarów w lasach.
Pożar lasu - jest to niekontrolowany proces spalania w środowisku leśnym. Powoduje
on straty ekologiczne i materialne.
Pożary lasu dzielą się na:
a) pożary podpowierzchniowe (torfowe, torfowo-murszowe) – Sprzyjają im długie okresy suszy, powodujące obniżenie się poziomu wód gruntowych – , do 1000 st C
b) pożary pokrywy gleby – jeden z najczęstszych pożarów lasu, w wyniku ich rozprzestrzeniania się spalaniu ulegają: ściółka, mech, trawy, krzewy, leżanina, podrosty, kora i płytko znajdującesię korzenie. Pożary pokrywy gleby nie zależą od pory roku. Do 900 st C
c) pożary całkowite drzewostanu – obejmują swoim zasięgiem cały przekrój pionowy drzewostanu. Powstają z pożarów pokrywy gleby. Do 1200 st C
d) pożary pojedynczych drzew – powstają bardzo rzadko, w wyniku celowego podpalenia bądź uderzenia pioruna.
Można je podzielić również ze względu na powierzchnię jaki objęły :
1) ugaszone w zarodku – do 0,05 ha,
2) małe – od 0,06 ha do 1 ha,
3) średnie – od 1,01 ha do 10 ha,
4) duże – od 10,01 ha do 100 ha,
5) bardzo duże – od 100,01 ha do 500 ha,
6) katastrofalne – ponad 500 ha.
Przyczyny powstawania pożarów :
· celowe podpalenia
· wypalanie łąk w pbliżu lasów
· nieuwaga ludzi
· awarie linii energetycznych
· niesprawne środki transportu
· wyładowania atmosferyczne
2.System wczesnego wykrywania pożarów lasów w Polsce.
Wyróżniamy następujące sposoby wykrywania pożarów w Polsce :
1) sieć stałej obserwacji naziemnej – z punktów obserwacyjnych (np. wieżowce, wieże kościelne, wieże ciśnień, wieże obserwacyjne i telewizyjne) prowadzi się monitoring wszystkich obszarów leśnych, bez względu na formę ich własności. Obserwację z tych pkt organizuje N-ctwo i prowadzi je w porze dziennej w okresie zagrożenia pożarowego.
2) patrole przeciwpożarowe – mają na celu wykrycie i ugaszenie pożarów w zarodku oraz nadzoru nad bezpiecznym zachowaniem osób przebywających w lesie. Powinien być taki patrol wyposażony w : środek transportu, podręczny sprzęt do gaszenia pożarów w zarodku, środek łączności – radiotelefon i/lub telefon w zależnie od potrzeb.
3) punkty alarmowo-dyspozycyjne (PAD) – podstawowy organizuje się w biurach nadleśnictw I i II kategorii zagrożenia pożarowego, do zadań PAD należą m.in. nadzór nad funkcjonowaniem systemu obserwacyjno-alarmowego, ustalenie adresu (miejsca) pożaru zgłoszonego przez sieć obserwacyjną, powiadomienie jednostki PSP, skierowanie do pożaru własnych sił i środków nadleśnictwa, utrzymanie łączności z miejscem akcji itp.
4) sieć łączności alarmowo-dyspozycyjnej – zapewnienie łączności miedzy wszystkimi organami LP
3. Pasy przeciwpożarowe – rodzaje i wykonanie.
Wyróżniamy 5 typów pasów p.poż., a mianowicie :
1) Typu A – jest to pas gruntu o szerokości 30 m, przyległy do granicy pasa drogowego albo obiektu, pozbawiony martwych drzew, leżących gałęzi i nieokrzesanych ściętych lub powalonych drzew oraz podszytu i podrostu gatunków iglastych, z wyjątkiem jodły. Oddziela on las od dróg publicznych, dróg dojazdowych niebędących drogami publicznymi – do zakładu przemysłowego lub magazynowego, obiektów magazynowych i użyteczności publicznej.
2) Typu B – jest to pas gruntu o szerokości 30 m, przyległy do granicy obiektu albo pasa drogowego, spełniający wymogi techniczne pasa typu A z tym że w odległości od 2 do 5 m od granicy obiektu albo drogi zakłada się bruzdę o szerokości 2 m, oczyszczoną do warstwy mineralnej.
3) Typu BK – jest to pas gruntu w sąsiedztwie linii kolejowej, na której prowadzony jest ruch. Jest on wykonywany równolegle do linii kolejowej w formie dwóch pasów gruntu (bruzd) o szerokości co najmniej 2 m, odległych od siebie od 10 do 15 m i połączonych ze sobą co 25 do 50 m pasami poprzecznymi tej samej szerokości.
4) Typu C – jest to pas gruntu o szerokości od 30 do 100 m, przyległy do granicy obiektu, spełniający wymogi typu A, z tym że bezpośrednio przy obiekcie zakłada się bruzdę o szerokości od 5 do 30 m, oczyszczoną do warstwy mineralnej. Oddziela on las od obiektów na terenach poligonów wojskowych.
5) Typu D - jest to pas gruntu o szerokości od 30 do 100 m, rozdzielający duże zwarte obszary leśne, spełniający wymogi typu A, z bruzdą o szerokości od 3 do 30 m, oczyszczoną do warstwy mineralnej. Pasy te zakłada się wzdłuż wytypowanych dróg, umożliwiających prowadzenie działań ratowniczych. Drzewostany na tym pasie muszą mieć ponad 50-procentowy udział gatunków liściastych. Pasy wykonuje się na obszarach o dużym zagrożeniu pożarowym.
4. Określanie stopni zagrożenia pożarowego w jednostkach LP. – SZPL
Ustala się je dla strefy prognostycznej. Pod pojęciem strefy prognostycznej należy rozumieć obszar N-ctwa bądź grupy N-ctw wyznaczony podstawie następujących kryteriów :
a) kategorii zagrożenia pożarowego lasu;
b) występowania dużych zwartych obszarów leśnych na terenie strefy;
c) warunków przyrodniczoleśnych;
d) jednorodności pod względem klimatycznym;
e) składu gatunkowego drzewostanów oraz rozmieszczenia i udziału poszczególnych gatunków;
f) układu siedlisk na terenach leśnych;
g) nasilenia i wielkości pożarów lasów;
h) zapewnienia łączności radiotelefonicznej w obrębie strefy;
i) występowania dużych aglomeracji miejskich, rejonów przemysłowych, obszarów o dużym nasileniu ruchu turystycznego.
SPZL dla strefy prognostycznej określa się na podstawie następujących parametrów:
a) wilgotności ściółki w drzewostanie sosnowym III klasy wieku, rosnącym na siedlisku boru świeżego;
b) wilgotności względnej powietrza, mierzonej na wysokości 0,5 m od powierzchni zadarnionej przy ścianie drzewostanu;
c) współczynnika opadowego, ustalanego na podstawie dobowej sumy opadów atmosferycznych, korygującego SZPL.
Wyróżniamy 4 stopnie zagrożenia pożarowego lasu, pomiarów do ich określenia dokonuje się codziennie o godz. 9.00 i o godz. 13.00, od dnia 1 marca, jednak nie wcześniej niż po ustąpieniu pokrywy śnieżnej, do dnia 30 września.
5. Kategorie zagrożenia pożarowego lasów.
Kategoria zagrożenia pożarowego lasu obejmuje lasy o podobnym poziomie podatności na pożar, ustalonym na podstawie częstotliwości występowania pożarów, warunków drzewostanowych i klimatycznych, jak również czynników antropogenicznych. Kategorię zagrożenia pożarowego lasu określa się dla obszaru każdego nadleśnictwa w planach urządzenia lasu. KZPL określamy na podstawie 4 kryteriów :
1) średniej rocznej liczby pożarów lasu w okresie ostatnich 10 lat przypadających na 10 km2 (1000 ha) powierzchni leśnej
2) sumy udziałów procentowych powierzchni drzewostanów rosnących na siedliskach: Bs, Bśw, BMśw, Bw, BMw i Lł
3) średniej wilgotności względnej powietrza (pomiar z wysokości 0,5 m) i procentowego udziału dni z wilgotnością ściółki mniejszą od 15% o godzinie 9.00
4) średniej liczby mieszkańców przypadających na 0,01 km2 (1 ha) powierzchni leśnej
Suma pkt zebranych z powyższych 4 kryteriów pozwala na ustalenie kategorii zagrożenia pożarowego :
a. ≥ 25 punktów – las zalicza się do I kategorii zagrożenia pożarowego,
b. 16–24 punktów – las zalicza się do II kategorii zagrożenia pożarowego,
c. 15 punktów i mniej –las zalicza się do III kategorii zagrożenia pożarowego
6. Wysokie i niskie temperatury – wpływ na drzewa i drzewostany.
NISKIE TEMPERATURY
a) Mrozy
- śmierć spowodowana przez mróz (W okresie zimy przy stopniowym oziębianiu np. świerk zaczyna zamierać gdy jest -35 stopni, ale przy gwałtownym spadku zamiera już przy -25)
- obumieranie miazgi i odpadanie kory
- pęknięcia i listwy mrozowe (zewnętrzne warstwy drewna podczas silnego mrozu zaczynają się gwałtownie kurczyć, powstają naprężenia i dochodzi do pęknięcia; w następnym okresie wegetacyjnym listwa przyranna zasklepia ranę tworząc listwę mrozową)
- twardziel mrozowa (jej powstanie jest związane z powtarzającymi się okresowo ostrymi zimami (bardzo niskie temperatury). Występuje u buka i charakteryzuje się dużym zasięgiem, ciemną barwą, występowaniem procesów fermentacyjnych i związanej z tym cuchnącej woni oraz szybkim przebiegiem rozkładu drewna. Jest odmianą fałszywej twardzieli.
- gołomróz <wymarzanie> (Zjawisko polegające na tajaniu powierzchniowych warstw gleby w ciągu dnia, a zamarzaniu w ciągu nocy. Towarzyszy temu unoszenie się gleby na wskutek powiększania się objętości wody zawartej w glebie, zamieniającej się w lód. Z nadejściem dnia lód znów taje, powodując osiadanie gleby. Siewki i sadzonki drzew wznoszą się wraz z podnoszącą się przy zamarzaniu glebą, przy jej zaś osiadaniu nie powracają do poprzedniego położenia. Po kilkakrotnych gołomrozach drzewka zostają na tyle wysadzone z gleby, że wywracają się i giną.
Często obserwowane w szkółkach)
b) Przymrozki
(Dla roślin najbardziej szkodliwe są spadki temperatury poniżej zera w czasie okresu wegetacyjnego)
Dzielimy na:
- wczesne (jesienne) - głównie radiacyjne, nieregularne, ich szkodliwość jest stosunkowo niewielka,
- późne (wiosenne) – głównie adwekcyjne (mogą wystąpić razem z radiacyjnymi), występują dość regularnie w okresie 12-15 maja (zimna Zośka, zimni ogrodnicy), a niekiedy także na początku czerwca
Oraz:
- Przymrozki adwekcyjne (powrotne ) - powodowane przez napływ mas chłodnego pow. arktycznego (wiatr z N, NE). Jeśli noce są bezchmurne, to temp. może obniżyć się do 10 ºC. Obejmują duże obszary i wykazują dużą miąższość zimnego powietrza; mają charakter makrosiedliskowy.
- Przymrozki radiacyjne (miejscowe) - na skutek wypromieniowania ciepła w pogodne, bezchmurne noce, bez wiatru. Najłatwiej tworzą się nad torfowiskami, bagnami i łąkami. Występują zazwyczaj tylko w przygruntowej warstwie powietrza; mają charakter mikrosiedliskowy lub lokalny.
WYSOKIE TEMPERATURY
- zgorzel siewek (słoneczna oparzelina)- kiedy pow ziemi bardzo mocno się nagrzeje, może to doprowadzić do śmierci siewek, objawia się to przewężeniem szyjki korzenia siewki, następnie się przewraca i usycha
- zgorzelina kory- jest skutkiem nagrzania się miazgi do powyżej 54 stopni
7. Opady atmosferyczne – rodzaje oraz wpływ na drzewa i drzewostany
• ciekłe lub stałe
• pionowe lub poziome (osady)
Na ogół opady pionowe powstają z chmur, a poziome z mgieł. Szron powstaje w procesie resublimacji.
- opady pionowe: deszcz, śnieg, krupa, grad
- opady poziome: rosa, szron, sadź, gołoledź
Wpływ:
Pozytywny:
-Opady są głównym źródłem przychodu w bilansie wodnym siedliska,
-warstwa śniegu na dnie lasu nie pozwala na głębokie przemarzanie gleby i chroni naloty drzew.
Negatywny:
-Lawiny śnieżne mogą powodować w lasach górskich duże zniszczenia,
-opady ciekłe i roztopy przyczyniają się do erozji gleby
-gołoledź, szadź i śnieg powodują często mechaniczne uszkodzenia drzew.
8. Wiatry – klasyfikacja oraz wpływ na drzewa i drzewostany.
Wiatr to poziomy ruch powietrza
Klasyfikacja:
Pod względem prędkości wiatry dzielimy na:
- laminarne (jednostajne bez porywów) - do 4 m/s;
- turbulencyjne (porywiste, pulsujące) - ponad 4 m/s;
- szkwałowe (silnie porywiste) – chwilowa amplituda do 20 m/s.
Ogólny podział:
- stałe, czyli wiatry nie zmieniające swego kierunku w ciągu całego roku do których zaliczamy: pasaty i antypasaty;
- sezonowe (okresowe), wiatry które zmieniają kierunek w cyklu rocznym lub dobowym, do których możemy zaliczyć cyklony, monsuny
- nieokresowe (lokalne) które związane są z oddziaływaniem form terenowych oraz kontrastów termicznych podłoża.
- pustynne.
- pośredni (łagodzenie skrajnych temperatur)
- bezpośredni (przenoszenie nasion).
- dodatni (zapobieganie przymrozkom radiacyjnym)
- ujemny (łamanie drzew).
9. Metody ochrony lasu przed wpływem czynników abiotycznych.
(z instrukcji ochrony lasu wzięłam)
Do czynników abiotycznych, które wyrządzają szkody w ekosystemach leśnych, należą wiatr (huragany i tornada), deszcz (powódź), śnieg (okiść), grad, szadź, gołoledź, wysoka temperatura (oparzenia, zgorzel słoneczna, susza glebowa) i niska temperatura (wczesne i późne przymrozki, mrozy zimowe, mrozowa susza fizjologiczna)
Do najważniejszych metod ochrony można zaliczyć:
a) hodowlę odpornych drzewostanów dostosowanych do siedliska, złożonych z drzew o wąskich i długich koronach;
b) wcześnie zaczynane i...
wot007