Andrzej Markowski - Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne.pdf

(19856 KB) Pobierz
Ne [742
Markowski
JĘZYKA
© *
**""*
POLSKIEGO
-
Teoria. Zagadnienia leksykalne |
Aż
»
e
„A
c
Ę
i
-
ł
e”
w.
Ę
3%
w
7-7
1
zącij
4
a
RA
a:
p
SĘ
2%
ret:
-
Pyt!
:4zr.
dg
SSN ATJBY
-
z
o.
SE
be
fd,
Rai
-
,
430047
26%
"ttyf
ZR
lęg
wiec
tą.
ię
i
*
4
i
.
«
c
A
Pa
GTA
l:
..
"7
margi.
yi
opole
tygo.
77
*,
DIESE
©
-;
sr
£:
KAEERCZE
ILTWOŚ WOLA
so
r liS
62
CB WYL NA
WYDAWNICTWO
NAUKOWE
WARSZAWA
2006
PWN
iż
4
s%
o
„ada.
.
fale2.
2 woj
waży
coś
«
„AM
sud; MTSTUDZ
|
SZER
Gd
„it
ona
RECE
I. Teoria kultury języka
1. Język i jego funkcje ...............uoueaaaaaa
nana naa anani,
2. Język jako wartość ..........ueaeaaaaaeaeaeaaaaa
cana caciii
3. Kultura języka.............Lueeeaaeaae
ana
naaa cnc iii
3.1. Kultura języka — rozumienie terminu .......eeaaaaaaaaaeaaniiiii
12
14
15
18
20
28
37
3.2. Składniki kultury języka......uuaaaaaaaeaaaaaaaaaanaaaazaaaia
4. Podstawowe pojęcia teoretyczne kultury języka. Teksty,
uzus, norma, system............eeeuuaaaaza
anna nana naa iia
5. Norma językowa — dyskusyjne zagadnienia z nią związane.
Poziomy i typy normy współczesnej polszczyzny ...............
6. Warianty w normie i ich typy...........--eeeaeazaiiaii
7. Innowacje językowe a błędy językowe. Kryteria oceny
m
innowacji: zasady wydzielania, istota poszczególnych
kryteriów i ich hierarchizacja ..........----.....-.2.121.1....
8. Typy błędów językowych ............uuueeae
aan anaaaacii
8.1. Błędy
8.1.1.
8.1.2.
8.1.3.
8.2. Błędy
8.2.1.
8.2.2.
8.3. Błędy
8.3.1.
8.3.2.
wewnętrznojęzykowe — systemowe ........eaaaaaaaaaari111
Błędy gramatyczne .......uaaaaaaaaeaanananaanananiii
Błędy leksykalne .......ueaaaaaaaananaana
aaa na aaaaii
Błędy fonetyczne........uaeaaaaaaaaaaanananaceaanccich
wewnętrznojęzykowe — stylistyczne ......aaaaaeaaaaaaaaaiii
Niewłaściwy dobór środków językowych w określonej
wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru
ifunkcji tej wypowiedzi...........aaaaaaaaaaiia paaai2.
Naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu. ..........
zewnętrznojęzykowe.......uauareanaaanaaaazaaaaanaaaae
Błędy ortograficzne. ......aaaaazaaaaaaaanannaanananacii
Błędy interpunkcyjne .....eeuaaaanananananazanazaaaiii
41
55
56
56
57
58
59
59
59
59
59
59
60
9. Kodyfikacja normy językowej............--eeu-ueeaaraaaaiai.
ł
10. Podstawy działalności kulturalnojęzykowej. Polityka
t
językowa... ueaaeaaaaaaea
wee ana
aaa niania:
11. Upowszechnianie opisu i kodyfikacji współczesnej
polszczyzny. Poradnictwo językowe ..........................
11.1. Działania upowszechniające (prewencyjne)..........2221..2.21..
11.1.1. Działałność skierowana do wszystkich „miłośników języka” ....
11.1.2. Działałność kulturalnojęzykowa prowadzona dla określonych
ŚTOdOoWiSk Lua aaa aaa aaa aaaaaaaaaaiaaii
ciaza ii
11.2. Działalność interwencyjna (poradnictwo) .....----aaaaaaaaaaaaa:
11.2.1. Poradnictwo językowe o charakterze ogólnym (bez
szczegółowego adresata) ......auaeeeeeeaaaaaaaaaaaaiii
11.2.2. Poradnictwo językowe prowadzone w określonych
środowiskach... Luaaaaaaaaaaaaaa
na aaaaana area erica
75
75
75
77
80
80
81
82
84
84
87
87
96
96
97
99
11.3. Instytucje prowadzące działalność kulturalnojęzykową
.............
12. Warunki właściwego użycia języka. Nowomowa
...............
12.1. Etyka słowa .....uaaaaaaaaaanaanaaanaaazaacanaaiaacaniiii
12.2. Manipułacja językowa. ...aaaaaaaanaeaaaaaaaaaaananacianacii
12.3. NOWOMOWA ..LLuaaeanaaa i ai
nana zaaaaaaaaa anna
13. Estetyka słowa. Brutalizacja języka publicznego.
dak
„,
Grzeczność językowa ............eaeueze ii
eee eaaa nana aa ania
13.1. Estetyka słowa.....aauaaaaaeaaaaaanaaananannanaznaa
nan aaaa
13.2. Wulgaryzmy w języku.....Luaeaaaaaaaana
cna aaa
naa aaaai
13.3. Grzeczność językowa .............. aaa nica
na nania
14. Sprawność językowa. Zróżnicowanie współczesnej
polszczyzny. Pojęcie stylu językowego, cechy dobrego
stylu. Stylizacja językowa i jej rodzaje .......................
14.1.
14.2.
14.3.
14.4.
14.5.
Pojęcie sprawności językowej .......ueaaaanna aaa nanaanannii:
Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny. ...4. aaa
aai111.
Przejawy sprawności językowej.....u..aaaaaaaaaaaaaana
nania
Styl: definicja, cechy dobrego stylu.........aaaaaaaaaaaaaaaaa
i:
Stylizacja JĘZYKOWA. ..LL.aaaaaaaaaaaa
aaa
aaa cniai
15. Świadomość językowa współczesnych Polaków ................
16. Postawy Polaków wobec języka — od puryzmu do leseferyzmu .
16.1. Typy postaw językowych. ..Luaaaaaaaa
anna nnn ana n nana na ania:
16.1.1. Puryzm i jego rodzaje ......a..aaaaaaaaaaa
nana niania
16.1.2. Perfekcjonizm .......aaaaaaaaaaa
aaa aaa
na ana iai
16.1.3. Logizowanie w języku
Lua eaeaaaaaaaaa
nana a nna nana
16.1.4. Liberalizm językowy ...uaaaa aa aa aaa aaa aaa nanaa nna ai:
16.1.5. Indyferentyzm językowy. ....aL.uueaeaeanaaaana
na aiai
16.1.6. „Postawa naturalna” wobec języka........uuauaeaaaaaaaai
16.1.7. Postawa racjonalistyczna .......aaaaaaa
aaa aaana aaa ciii
16.2. Przewidywanie w języku ....LLaaeeaaaaaaaa
naa zaaanreanaanaii
ROKSZEE
17. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku:
charakterystyczne zjawiska, procesy i tendencje
..............
Aneks. Ustawa o języku polskim.................aaaaaarai111
ź
I. Zagadnienia poprawności leksykalnej
— najważniejsze kwestie
1. Leksyka jako podsystem języka. ...............-.42422221111.
2. Leksyka współczesnej polszczyzny .....................1.1...
3. Sposoby wzbogacania leksyki.................eeeaaaeaaaiii1.
4. Kwestie normatywne związane z leksyką współczesnej
połszczyzny.....-.ueuuaeezaeaaaea
zana
eaa aaa iii
5. Wyrazy i związki frazeologiczne zbędne
......................
6. Wyrazy i frazeologizmy źle rozumiane. .......................
6.1. Niewłaściwe odczytywanie znaczenia wyrazu z jego budowy
słowotwórczej lub przypisywanie podzielności wyrazowi
niemotyWwOowanemu..
Lua uuaeeeaza naa wa waanaanawaae
e eaaca
6.2. Niewłaściwe rozumienie wyrazów zapożyczonych wskutek
złego odczytania z kontekstu .....uuaaaeeaaaae
zza nnaaaaaiai
6.3. Niewłaściwe rozumienie związków frazeologicznych ................
7. Wyrazy mylone
.............ueueeueeeeez
ena na nace aaa iii
........
7.1. Mylenie znaczeń wyrazów zapożyczonych podobnie brzmiących .......
7.2. Mylenie znaczeń wyrazów zapożyczonych o podobnej budowie. .......
7.3. Mylenie znaczeń wyrazów z tego samego poła znaczeniowego
7.4. Mylenie znaczeń wyrazów rodzimych z powodu podobieństwa
brzmienia i DUdoWy LL. LLL
aa aaa aaa aaa
aaaa kaza aa ai
8. Rozszerzenie znaczenia jako przyczyna błędów
Ro
ae
leksykalnych................uuuaaea aaa
aaa
ania
8.1. Wyrazy modne. . Lau
ueuuaaa aaa nana na zna a ana
aa
8.2. Szablonowe określenia leksykalne. ........uaaaaaaaaaaaaaaaaaiii
8.3. Neosemantyzacja wyrazów pod wpływem obcym.
Internacjonalizmy semantyczne .....uaaaaeaaaaaaaa i
nana naaanaa
9, Wyrazy i związki frazeologiczne o zmienionej formie ..........
9.1. Deformacje formalne wyrazów........uuuauaaaaa
aaa nana aaaa iii
9.2. Zmiany w składzie związków frazeologicznych .........-224244111.
10. Wyrazy i związki frazeologiczne użyte w złym kontekście.......
10.1. Łączliwość wyrazów, jej typy i kwestie normatywne z nią związane ....
10.2. Związki frazeologiczne w kontekście wypowiedzenia. ..............
10.3. Redundantne połączenia wyrazowe.........ueaaaaaeaaaaaaaaii:
11. Podstawowe współczesne tendencje rozwojowe
w obrębie słownictwa.....................2221112. paaaaaii
Wykaz skrótów. ......................
a
Bibliografia.........e.eoeeeueez ii
eee aaa aaa nana ania
Pzd
WATWPW 7 jyŻPS OJCÓW
SŚWEXT79
1
92] A OD
A
Re
|. Teoria kultury języka
«--0
„Aż fkole:
Kultura językowa zaczyna się tam, gdzie się za-
czyna samoświadomość językowa, gdy ludzie nie tylko
mówią, lecz zastanawiają się także nad tym, jak mówią,
gdy zaczynają sprawdzać nieświadome poczucie języ-
kowe. Wtedy dopiero zaczyna się celowe poszukiwanie
i wybór, a w związku z tym wyrastają pojęcia po-
prawności i czystości językowej, rozwija się poczucie
wartości emocjonalnych wysłowienia i poczucie stylu.
(S$. Szober, Przedmowa do Słownika ortoepicznego, 1937)
SME
Tu
WI
TR. WR
| WSLIREJ
1. Język i jego funkcje
Język, którym się posługujemy, to system umownych znaków — w uprosz-
czeniu można przyjąć, że są nimi wyrazy” — i reguł łączenia tych znaków w więk-
sze całości”. Znając owe znaki i reguły, możemy tworzyć teksty językowe, opi-
sujące i interpretujące Świat, a także oddające nasze myśli i emocje.
Język jest podstawowym narzędziem ludzkiego myślenia. Myśli — nawet te,
których nie wypowiadamy i nie zapisujemy — istnieją w naszych umysłach w po-
staci mniej lub bardziej skończonych zdań i wyrazów. Bardzo rzadko myślimy
nie słowami i zdaniami, lecz na przykład obrazami (wtedy zazwyczaj mówimy, że
„coś mi się majaczy w głowie”, że „mam o tym jakieś mgliste wyobrażenie”).
Uzewnętrznieniem procesu myślenia jest formułowanie tekstów językowych,
opartych na znajomości systemu językowego. Zarówno owe teksty, jak system
językowy i jego elementy spełniają wiele funkcji w życiu społecznym”.
Podstawowym celem przekazów językowych jest zaspokajanie potrzeb
komunikatywnych pewnej społeczności, polegających na wymianie informacji
' Ujmując rzecz precyzyjniej: najmniejszymi cząstkami znaczącymi w języku są morfemy.
Wyróżnia się morfemy leksykalne, morfemy słowotwórcze i morfemy fleksyjne. Wyrazy składają się
z morfemów leksykalnych bądź z morfemów leksykalnych i fleksyjnych (wyrazy proste), bądź ze
wszystkich trzech typów morfemów (wyrazy złożone). Wyrazy ujmowane jako składniki systemu
językowego (a nie jako elementy konkretnego tekstu) to leksemy.
2 Reguły tworzenia form wyrazowych z morfemów leksykalnych i fleksyjnych to reguły fleksyjne;
reguły łączenia form wyrazowych w jednostki tekstu to reguły składniowe; reguły tworzenia leksemów
złożonych z morfemów leksykalnych i słowotwórczych to reguły słowotwórcze.
3 Rezygnujemy w tym miejscu z przypisywania jednych funkcji tekstom językowym,
a innych
systemowi, wychodzimy bowiem z założenia, że funkcji tych nie sposób przypisać osobno jednej lub
drugiej płaszczyźnie zjawiska, zwanego langage; właściwie wypełniane są one bowiem dopiero przy
zespoleniu systemu i generowanych z niego tekstów.
UGWBA TX

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin