Jerzy Jarowiecki - Studia nad prasą polską XIX i XX wieku. Tom II.pdf

(14611 KB) Pobierz

Jerzy Jarowiecki

Jerzy Jarowiecki

Studia

polską

XIX i XX wieku

łom II

nad prasą

Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej • Kraków 2006

Recenzenci

dr hab. Danuta Adamczyk

prof, dr hab. Irena Socha

Kraków 2006

redaktor Marta Łukaszczyk

projekt okładki Marek Sajduk

ISSN 0239-6025

ISBN 83-7271-337-5

Redakcja/Dział Promocji

Wydawnictwo Naukowe AP

30-084 Kraków, ul. Podchorążych 2

tel ./fax (012) 662-63-83,

tel. 662-67-56

e-mail: wydawnictwo@ap.krakow.pl

Zapraszamy na stronę internetową:

http://www.wydawnictwoap.pl

łamanie druk i oprawa

Wydawnictwo Naukowe AP, zam. 7/06

OD AUTORA

Przed laty już trafnie zauważono, że historia prasy stwarza „historycz

ną podbudowę teoretycznym twierdzeniom dotyczącym prasy współczesnej”

(M. Kafel,

Prasoznawstwo: wstęp do problematyki,

1996). Pogląd ten nabiera

niejako nowego znaczenia w sytuacji dynamicznych zmian, jakie dokonały

się po roku 1989 na rynku mediów, w tym na rynku prasowym. Tym zmia

nom towarzyszą intensywne badania nad jego rozwojem i przekształceniami,

stale rozbudowującą się ofertą tytułową, treściową, zmianami jakościowo-

ilościowymi, zagadnieniem niezależności mediów i wolności słowa.

Historyk prasy może z pełnym przekonaniem zauważyć, że badania nad

prasą i jej funkcjami oraz rolą społeczną, systematyczne analizy zawartości

i jej czytelnictwa, a także uważne śledzenie zachodzących przemian na ryn

ku prasowym nie są dzisiaj niczym nowym, bowiem komunikowanie się ludzi

zawsze było i jest podstawą istnienia oraz funkcjonowania społeczeństwa,

a prasa od zarania stanowiła i nadal stanowi istotny czynnik tego komuniko

wania. W tym stanie rzeczy historyk prasy ma obowiązek gromadzić, opisy

wać, analizować i oceniać fakty z dziejów prasy, sytuować je na określonym

tle społecznym i przemian politycznych kraju oraz świata, ujawniając - jak

to swego czasu napisał Marian Tyrowicz - „związki między rozwojem prasy

a życiem politycznym, społecznym, kulturalnym danego regionu, kraju, pań

stwa czy kontynentu” (Historia

prasy - jej zadania, źródła i metody badań,

1969). Wiedza o prasie i dziennikarstwie lat minionych - choć nie zawsze

tak się dzieje - może dobrze służyć też dzisiejszym wydawcom oraz dzienni

karzom, i to nie tylko tym debiutującym. Twórczość wybitnych publicystów,

dziennikarzy i znakomitych wydawców, typy, a także charakter dzienników

i czasopism, sposób ich redagowania, wpływ na opinię publiczną - to zagad

nienia, których znajomość może stać się niezwykle przydatna.

Po 1989 roku, w okresie transformacji ustrojowej, a co za tym idzie -

przemian na rynku prasowym, powstały liczne nowe ośrodki akademickie

kształcące dziennikarzy. W związku z tym stale rośnie liczba osób badają

cych prasę i jej dzieje poza tradycyjnymi centrami naukowymi, skupionych

w wielu regionalnych i lokalnych towarzystwach naukowych. Powołano do

życia nowe czasopisma naukowe, a mediami, prasą interesują się przedsta

wiciele różnych dyscyplin: historycy i literaturoznawcy, politolodzy i socjolo

gowie, pedagodzy i bibliotekoznawcy, przede wszystkim jednak prasoznawcy.

Wyniki tych badań stają się przedmiotem wystąpień i dyskusji na różnych

konferencjach naukowych, a także są prezentowane w licznych publikacjach.

Przykładowo zauważamy, iż autorzy

Polskiej bibliografii prasoznawczej

rejestrowali 6840 pozycji poświęconych prasie w latach 1996-2001. Poddając

analizie zgromadzony materiał, można zauważyć, iż w bibliografii tej zare

jestrowano 1207 książek oraz 5111 artykułów i 490 recenzji zamieszczonych

na łamach 836 czasopism (W.M. Kolasa, J. Jarowiecki,

Polska bibliografia

prasoznawcza: 1996-2001,

2005). Do tych ostatnich docierają najczęściej

specjaliści, gdyż drukowane w niskonakładowych czasopismach czy mate

riałach pokonferencyjnych nie trafiają do szerszego kręgu czytelników. Ta

okoliczność skłoniła mnie do przygotowania kolejnego tomu studiów zawie

rającego wybrane rozprawy mojego autorstwa poświęcone dziejom prasy od

mniej więcej połowy XIX wieku po czasy współczesne w Polsce, wcześniej

publikowane w takich właśnie specjalistycznych periodykach czy materia

łach pokonferencyjnych. Zostały one zweryfikowane i miejscami wzbogaco

ne. Prowadzone badania stale przynoszą nowe ustalenia, poszerzając naszą

wiedzę, stąd konieczność modyfikacji niektórych faktów czy opinii, m.in. ko

rekta wyliczeń ilościowych, danych o składach zespołów redakcyjnych czy

współpracownikach niektórych tytułów prasowych. Niedawno zakończono

pracę nad bibliografią prasy lwowskiej w latach 1864-1918, uzyskując bar

dziej wiarygodny obraz ówczesnego rynku prasowego (J. Jarowiecki,

Prasa

lwowska w latach 1864-1918,

Kraków 2002), stąd w artykułach dotyczących

tej prasy niektóre zmiany wydawały się konieczne.

W niniejszym tomie zamieszczono rozprawy historycznoprasowe, których

tematyka dotyczy wielorakich aspektów historii głównie prasy krakowskiej

i lwowskiej. Kraków i Lwów w omawianym okresie to dwa ośrodki, spośród

centralnych środowisk wydawniczo-prasowych, najobfitsze ze względu na

liczbę tytułów i najważniejsze ze względu na ich funkcje oraz znaczenie dla

rozwoju polskiej myśli politycznej i kultury. W tekstach tych opisano roz

poznane obszary spraw dotąd budzących stosunkowo małe zainteresowanie

innych badaczy oraz takie, które świadomie pomijano.

Tom otwiera obszerna rozprawa stanowiąca syntetyczny zarys dziejów

prasy krakowskiej od jej początków do roku 1918, którą można potraktować

jako obszerny konspekt przyszłego tomu o krakowskim środowisku praso

wym. Jej podstawą stały się materiały zgromadzone w czasie przygotowywa

nia haseł do

Encyklopedii Krakowa

(pod red. A.H. Stachowskiego). Z natury

rzeczy informacje w niej zawarte mają charakter bardziej „roboczy” i być może

wymagać będą dalszej weryfikacji oraz niezbędnych uzupełnień. Ale po raz

pierwszy w takim historycznym ujęciu przybliżają dzieje krakowskiej prasy,

której początki i rozwój nierozdzielnie związane są z podwawelskim grodem.

Dość powiedzieć, że do roku 1830 powstało tu 25 tytułów prasowych, w okre

sie międzypowstaniowym - 76, zaś w latach autonomii galicyjskiej łącznie

wydano 1091 tytułów prasowych. W syntetycznym obrazie ukazana została

historyczna ciągłość oraz zmienność zjawisk w kontekście przeobrażeń poli

tycznych, kulturalnych i społecznych, uwarunkowania rozwoju rynku praso

wego, ludzi znaczących w dziennikarstwie. Publikuje się ten artykuł w nie

zmienionej postaci, mimo że z datą „2004” ukazała się książka Mariusza

Jakubka pt.

Prasa krakowska 1795-1918. Bibliografia,

który we wstępie na

pisał, że zgromadzono w niej „ponad 1000 tytułów i opisów bibliograficznych

czasopism, gazet i kalendarzy”, ukazujących się w Krakowie od trzeciego

rozbioru aż po odzyskanie niepodległości (s.v.). Różnimy się zatem wiedzą

o prasie krakowskiej ukazującej się w wymienionych latach.

Z kolei pięć rozpraw poświęcono prasie lwowskiej, o której wiedza dotąd

była więcej niż skromna. W pierwszej rozprawie scharakteryzowano rozwój

prasy ugrupowań, opcji i środowisk politycznych w latach autonomii galicyj

skiej, zajmującej ważne miejsce wśród ukazujących się w latach 1864-1918

Plik z chomika:

Izakolobrzeg

Jerzy Jarowiecki - Studia nad prasą polską XIX i XX wieku. Tom II.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: