Pomerania Styczen 2022.pdf

(9521 KB) Pobierz
Pomerania
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY | ROK ZAŁOŻENIA 1963 | CENA 5,00 zł | NR 1 (560) | STYCZEŃ 2022
MÉSTROWIE CZËTANIÔ
WE WEJROWIE
O
NIECZUŁOŚCI
W TEATRZE WYBRZEŻE
ISSN 0238-9045 NR INDEKSU 371939 PL
www
.
miesiecznikpomerania
.
pl
rok józefa wybickiego
9 770238 904906
CO Z SUBWENCJONOWANIEM
NAUKI JĘZYKA KASZUBSKIEGO?
0 1
KOLEJNY TOM W LUBIANEJ SERII „VADEMECUM KASZUBSKIE”
POPULARYZUJĄCEJ WIEDZĘ O KASZUBACH
JUŻ DO NABYCIA W KSIĘGARNI INTERNETOWEJ
KASZUBSKAKSIAZKA.PL
„TEATR KASZUBSKI”
pióra prof. Daniela Kalinowskiego
to pozycja obowiązkowa dla miłośników
kultury kaszubskiej.
Kiedy powstał teatr kaszubski? Czy nadal istnieje?
Jaka jest jego tradycja? Kim byli najważniejsi przedstawiciele?
Gdzie mieszczą się ośrodki teatralne na Kaszubach?
Na te i inne pytania próbujemy odpowiedzieć
w najnowszej publikacji Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
i Instytutu Kaszubskiego.
ZAPRASZAMY DO LEKTURY!
www.KaszubskaKsiazka.pl
Pomerania
3
ŁUKASZ GRZĘDZICKI
NR 1 (560) | STYCZEŃ 2022
Co z subwencjonowaniem nauki języka
kaszubskiego w szkołach w 2022 roku?
Méstrowie czëtaniô we Wejrowie
65 lat Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
Czterdziestolecie Zrzeszenia w Tczewie
Pòezjô je dlô mie jak lëft. Gôdómë z Idą
Czajiną, pòetką, recytatorką, tłómaczką
i szkólną
Grand Prix trafiło do Radomia
Scynanié kanie wedle lëzyńsczich aktorów
34
MARTA SZAGŻDOWICZ
Gdańsk mniej znany
6
8
10
12
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 1 (153)
35
38
41
RAFAŁ NOWAKOWSKI
AM
Smaki i aromaty Pomorza
Jak na Roztoczu na pògrzebach spiéwelë
JUSTYNA POMIERSKA
OSKAR LUDWICZAK
ŁUKÔSZ ZOŁTKÒWSCZI
Lëzëno, Wejrowò, Kartuzë mają swòje kòlãdë.
Nowinczi – gòdowinczi
TOMÔSZ FÓPKA
DARK MAJKÒWSCZI
44
46
14
15
16
MATÉÙSZ BÙLLMANN
Nordowé pòwiôstczi. Za drzewã
Mòjim rojenim je robic kòl mikrofónu!
Gôdómë z Martą Kùjach, ùczenką
I Òglowòsztôłcącégò Liceùm w Kòscérznie
Był Kaszubą, a w nim był Bałtyk. Pożegnanie
ojca Edwarda Konkola SVD
Z Kociewia
AM
ADÓM HÉBEL
GRACJÓN FÓPKA
To nie twoja wina! O
Nieczułości
w Teatrze
Wybrzeże
EWELINA STEFAŃSKA
RED.
SL
SL
48
ARTUR JABŁOŃSKI
18
19
19
20
Józef Wybicki patronem roku 2022
51
52
53
59
60
66
MARIA PAJĄKOWSKA-KENSIK
TOMASZ SŁOMCZYŃSKI
Elektryfikacja Pomorskiej Kolei Metropolitalnej
Puck. Budowa mariny jachtowej
Naje Skrë (dzél 1)
Słomka z kapelusza
Lektury
P.D.
Roda. Jesz pôrã słów ò rekù
EÙGENIUSZ PRËCZKÒWSCZI,
KLEBBÓW MATIS, DARK MAJKÒWSCZI
Klëka
EÙGENIUSZ PRËCZKÒWSCZI,
MANUELA GIERSZEWSKÔ
TÓMK FÓPKA
23
ALEKSANDRA KUROWSKA-SUSDORF
Marsz Śmierci z KL Stutthof w pamięci
mieszkańców Kaszub, odcinek Luzino.
Projekt edukacyjno-kulturalny
Pro memoria. Zofia Gusman (1927–2021)
Pierszé Zéńdzenia Ùtwórców
Kaszëbskò-Pòmòrsczi Lëteraturë w aktach
gduńsczi Służbë Bezpiekù (dzél 3)
W najich szkòłach
67
68
Sëchim pãkã ùszłé
Z bùtna
26
32
DARIA KASZUBOWSKA
RÓMK DRZÉŻDŻÓNK
SŁÔWK FÒRMELLA
Numer wydano dzięki dotacji Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Fot. Karol Rolbiecki
Pomerania
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ADRES REDAKCJI
ul. Straganiarska 20–23 / 80-837 Gdańsk
tel. 58 301 90 16 / 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Dariusz Majkowski (zastępca redaktora naczelnego)
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch
(sekretarz redakcji,
Najô Ùczba)
Krystyna Sulicka
Bogumiła Cirocka
Ludmiła Kucharska
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Ewa Górska
Stanisław Janke
Piotr Lessnau
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Dariusz Majkowski
ZDJĘCIE NA OKŁADCE
Kaszuby w zimowej odsłonie
Fot. Karol Rolbiecki
WYDAWCA
Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk
DRUK
Wydawnictwo ,,Bernardinum" Sp. z o.o.
ul. Biskupa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
ogłoszeń i reklam.
Od redaktora
Koniec 2021 roku przyniósł
informację o możliwości
zmniejszenia blisko o 40 mln
zł subwencji na naukę języków
mniejszości narodowych
i regionalnego z budżetu państwa.
Autorem przyjętej poprawki jest
poseł Janusz Kowalski, a zielone
światło zapalił dla tej decyzji
Przemysław Czarnek, minister
edukacji i nauki. Jak tłumaczył
autor poprawki, powodem
zmniejszenia subwencji ma być „przeniesienie” tej kwoty
z nauki języka niemieckiego w Polsce na naukę języka
polskiego w Niemczech. Zdaniem posła Kowalskiego
pozwoli to przywrócić równowagę w relacjach polsko-
-niemieckich.
Pomysłodawca tego zamieszania nie przewidział jednak,
że ta poprawka uderza w naukę wszystkich języków
mniejszości narodowych i regionalnego w Polsce, w tym
w naukę języka kaszubskiego. Niezależnie od intencji posła
Kowalskiego język kaszubski niepotrzebnie stał się ofiarą
„wielkiej” polityki. Sejm zaakceptował tę poprawkę.
Sprzeciw wobec tej decyzji niemal wszystkich środowisk
kaszubskich, w tym Zarządu Głównego Zrzeszenia
Kaszubsko-Pomorskiego, oraz części parlamentarzystów
z naszego regionu przyniósł już pierwsze efekty. 12 stycznia
br. Senat RP przyjął m.in. poprawkę o przywróceniu kwoty
subwencji z budżetu państwa przeznaczonej na nauczanie
języków mniejszościowych i języka kaszubskiego. Ustawa
wraz z poprawkami wróciła więc do Sejmu, który ponownie
zajmie się nią pod koniec stycznia.
Liczymy teraz na zdrowy rozsądek posłów –
przynajmniej ich większości. Od ich dobrej woli zależy
bowiem to, czy dzieci i młodzież, do których przede
wszystkim skierowana jest oferta edukacyjna, będą mogły
uczyć się języka białoruskiego, litewskiego, niemieckiego,
ukraińskiego czy kaszubskiego w warunkach nie gorszych
niż dotychczas.
O sprawie pisze szerzej na stronach 3-6 styczniowej
„Pomeranii” Łukasz Grzędzicki.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
z dostawą do domu
!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume-
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki
zamawiającej) oraz dokładny adres
• złożyć zamówienie w Biurze ZG ZKP,
tel. 500 183 832
e-mail: prenumerata@kaszubi.pl
CO Z SUBWENCJONOWANIEM
NAUKI JĘZYKA KASZUBSKIEGO
W SZKOŁACH W
2022
ROKU?
Przełom roku to w instytucjach państwowych, samorządowych i organizacjach pozarządowych
czas planowania i precyzowania budżetów. Opracowywanie budżetu państwa czy samorządu
to szczegółowo uregulowany proces, gdyż w jego efekcie powstaje jedna z najważniejszych
uchwał decydujących o funkcjonowaniu sfery publicznej. To akt rozstrzygający, na co będą wy-
dawane środki podatnika, a na co ich nie będzie.
W  połowie 2021 roku Najwyższa Izba Kontroli
przedstawiła raport z kontroli działań administra-
cji publicznej na rzecz podtrzymywania tożsamo-
ści mniejszości narodowych i etnicznych oraz języ-
ka regionalnego. Wysoko oceniono dotychczasowe
działania ministra edukacji i  nauki, podkreślając
przy tym, że ten organ zapewniał
stabilne finan-
sowanie nauczania języka mniejszości oraz języka
regionalnego.
W  przyjętym przez Radę Ministrów
w końcu września 2021 roku i przesłanym do Sej-
mu RP projekcie budżetu państwa na 2022 rok nic
nie wskazywało na jakąkolwiek korektę wysokości
środków dotychczas przyznawanych co roku na
subwencję dla samorządów terytorialnych z tytułu
nauczania w szkołach języków mniejszościowych.
Co więcej, w  opublikowanym i  skierowanym do
konsultacji 5 listopada 2021 roku projekcie rozpo-
rządzenia MEN w sprawie sposobu podziału części
oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samo-
rządu terytorialnego w  2022 roku (tego typu akt
minister wydaje zawsze przed rozpoczęciem ko-
lejnego roku kalendarzowego) nie przewidywano
żadnych korekt w  sposobie finansowania oświaty
mniejszości oraz języka kaszubskiego.
Wydaje się zatem, że nic nie zwiastowało burzy,
która wokół tej sprawy rozpętała się w  połowie
grudnia i  – co najważniejsze – nie wiadomo, ja-
kie będą jej skutki w przyszłości. 15 grudnia 2021
roku w  trakcie prac sejmowej Komisji Finansów
Publicznych nad projektem budżetu państwa na
2022 rok, z inicjatywy posła Janusza Kowalskiego
(Solidarna Polska, okręg wyborczy 21 – Opolszczy-
zna), klub parlamentarny PiS zgłosił poprawkę nr
40 następującej treści:
W części 82 „Subwencje ogólne dla jednostek sa-
morządu terytorialnego” zmniejszyć wydatki o kwo-
tę 39 800 tys. zł na część oświatową subwencji ogól-
nej dla jednostek samorządu terytorialnego (rozdz.
75801 „Dotacje i subwencje”), z przeznaczeniem na
zwiększenie wydatków w  części 83 „Rezerwy celo-
we” na utworzenie nowej pozycji pod nazwą „Środ-
ki na nauczanie języka polskiego w  Niemczech”
(rozdz. 75818, z tego: dotacje i subwencje – 29 850
tys. zł oraz wydatki bieżące jednostek budżetowych
– 9 950 tys. zł.
Poseł Kowalski uzasadniał, że chodzi o  obni-
żenie środków na lekcje języka niemieckiego dla
uczniów należących do mniejszości niemieckiej.
Poprawka ta zyskała akceptację Komisji Finansów
Publicznych. Na trwającym w  tym samym czasie
spotkaniu Komisji Wspólnej Rządu i  Mniejszości
Narodowych informacja o  przyjęciu tej poprawki
wywołała zdziwienie i  niedowierzanie nie tylko
wśród przedstawicieli organizacji mniejszości, ale
i strony rządowej, w tym MSWiA i… dyrektorów
departamentów w MEN, którzy zapewniali, że nic
nie wiedzą o  zamiarach zmian w  finansowaniu
oświaty mniejszości. Notabene 9 grudnia na po-
siedzeniu zespołu zajmującego się tego typu zagad-
nieniami sekretarz stanu z MEN zapewniał, że nie
będzie korekt w dół w finansowaniu oświaty mniej-
szości i  języka regionalnego. Z  wypowiedzi posła
Kowalskiego wynika, że chciał obniżyć środki na
oświatę mniejszości niemieckiej, jednakże prze-
forsowana przez niego treść poprawki zmierza do
ograniczenia finansowania wszystkich mniejszości
i języka regionalnego.
Dnia 17 grudnia Sejm przychylił się do zmian
zgłoszonych przez Komisję Finansów Publicznych
(przed głosowaniem minister edukacji Przemy-
sław Czarnek zapewniał, że chodzi tylko o obcię-
cie finansowania dla mniejszości niemieckiej oraz
wsparcie Polaków w Niemczech) i projekt budżetu
państwa trafił do dalszych prac parlamentarnych.
Do połowy stycznia będzie pracował nad nim Se-
nat, by projekt znów znalazł się w Sejmie, który na
3
Pomerania nr 1 (560) / Styczeń 2022

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin