Grecja
Podział dziejów Grecji:
Okres archaiczny XII - V w. p.n.e.
Okres klasyczny V - poł. IV w. p.n.e.
Okres hellenistyczny poł. IV – I w. p.n.e.
Okres Archaiczny - XII wiek przybycie Dorów, którzy zwyciężają Achajów, a wypędzają Jonów na wybrzeże Azji mniejszej. W Grecji powstają miasta - państwa tzw. polis (Ateny, Delfy, Sparta, Olimpia), które rywalizują między sobą gospodarczo i kulturalnie.
-IX w. - Grecy przejmują od Fenicjan alfabet.
-XIII w. - Wielka kolonizacja - Grecy tworzą własne ośrodki w południowej Italii, na wybrzeżach morza Czarnego.
-VIII w. – powstają najstarsze poematy epickie: Iliada i Odyseja (Homer).
-VIII w. – pierwsze igrzyska sportowe. Odtąd odbywać się będą co 4 lata. Połączone z uroczystościami religijnymi. Dzięki wprowadzeniu przepisów o nagości zawodników grecy mogli obserwować proporcje ciała ludzkiego, jego budowę i mechanizm ruchu.
-VIII w. – powstały 2 style architektoniczne dorycki i joński, odbijające cechy odmienne tych plemion.
-VI w. – powstanie filozofii, zapoczątkowana przez greków. Miała odpowiedzieć na pytanie czym jest świat. W okresie archaicznym miała związek z naukami przyrodniczymi. Jej przedstawicielami byli matematycy i fizycy np. Tales, Pitagoras, Heraklit tzw. jońscy filozofowie przyrody.
Okres klasyczny – złoty okres kultury greckiej.
· Zwycięstwo Aten nad Persami w 480 roku przed Chrystusem utrwaliło potęgę morską Aten i rozpoczęło okres szczególnej świetności tego polis, zwłaszcza pod rządami Peryklesa.
· Szczyty rozkwitu gospodarki i kultury, dzięki wczesnemu powstaniu wczesnego ustroju demokratycznego.
· Niewolnictwo wyręczało wolnych obywateli z pracy fizycznej, mieli czas na zajęcie się innymi sprawami.
· Nauka, sport, teatr są powszechnie dostępne, a ideałem był człowiek piękny o wysportowanym wyglądzie oraz duchowo mądry, sprawiedliwy i dobry. Demokracja wpływa na rozwój budownictwa publicznego. Następuje rozkwit teatru.
· Działają Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Najsłynniejsi filozofowie Platon, Arystoteles, Demokryt, Sokrates.
· Kultura Ateńska rozwija się również w okresie późniejszym.
Okres hellenistyczny - po podbojach Aleksandra Macedońskiego nastąpił polityczny i gospodarczy upadek Grecji właściwej. Skończyła się demokracja w polis. Powstały monarchie absolutne zarządzane przez dowódców Aleksandra Wielkiego tzw. diadochów.
Sztuka rozwija się na dworach, służy arystokracji. Powstają nowe ośrodki gospodarcze i kulturalne Rodos, Aleksandria, Pergamon.
Po podbojach nastąpiła hellenizacja krajów podbitych, również grecy przejęli wpływy wschodnie. Państwa diadochów prędko jednak upadają podbite przez Rzym. Podboje kończy zdobycie Egiptu w 31 roku przed Chrystusem.
Poglądy greków na sztukę i piękno.
Piękno grecy rozumieli bardzo szeroko. To co się podoba budzi uznanie, czyli pod względem estetycznym, ale również etycznie - to co jest moralnie dobre. Piękne mogły być twory przyrody, dzieła sztuki i charakter człowieka.
Piękno grecy utożsamiali z ładem, harmonią, symetrią, regularnością. Wszechświat jest piękny, gdyż rządzi nim ład. Szczególnie popularne były poglądy pitagorejczyków, którzy głosili iż ład i harmonia zależą od miary, liczby, proporcji. Zatem piękno jest przedmiotem obliczeń matematycznych. Stąd większość dzieł powstaje na podstawie ścisłych obliczeń. Podkreślano również znaczenie rytmu, łączył dzieła plastyczne z muzyką, poezją, tańcem, a w architekturze w symetrii.
W celu uzyskania doskonałej harmonii zostaje wprowadzona w sztuce zasada złotego podziału. Stosunek krótszego odcinka do dłuższego jest taki sam jak dłuższego do sumy 1:1,618.
W okresie klasycznym silny był wpływ Platona. Głosił on, że świat który nas otacza jest niedoskonałym odbiciem prawdziwego niezmiennego świata idei. Dążeniem człowieka jest doskonałość, a zatem poznaniem idei dobra, prawdy i piękna. Ideały Platona znalazły odbicie w rzeźbie. Rzeźbiono postacie nie z natury, lecz składając ze sobą proporcję najdoskonalsze, naśladując kształty idealne.
Sztuka była uważana za rzemiosło, uważano że można się jej nauczyć jak każdej innej produkcji rzemieślniczej, grecy nie doceniali znaczenia natchnienia, talentu, wyobraźni. Jedynie muzyka i poezja jako dar Bogów powstawały z natchnienia boskiego i były cenione wyżej razem z filozofią.
Okres archaiczny:
Najważniejszym rodzajem architektury greckiej jest świątynia powstała w związku z potrzebą wzniesienia domu dla posągu bóstwa. Rozwinęła się z świętego gaju. Początkowo wznoszono z gałęzi altanę dla posągu, potem między drzewami budowano niewielki dom. Wreszcie dom i otaczające go drzewa przekształcają się w kamienną świątynię otoczoną kolumnadą. Wczesne świątynie powstawały z gliny, od VII w. będą budowane z kamienia, a od VI z marmuru. Plan najstarszych świątyń nawiązywał do achajskiego megaronu.
Plany świątyń:
1Pierwsza świątynia powstaje z planu prostokąta. Złożona jest z celli (wnętrze <naos>), oraz przedsionka (pronaos), utworzono go przez wydłużone ściany tzw. anty.
2Świątynia na planie prostokąta z kolumnami wysuniętymi przed anty, to tzw. postylos.
3Świątynia na planie prostokąta z kolumnami w wysuniętymi przed anty i pomieszczeniem pomocniczym, tzw. amfiprostylos.
4Świątynia na planie prostokąta otoczona dookoła kolumnami, tzw. peribelos. Kolumnada otaczająca dookoła świątynie to tzw. perystaza.
5Świątynia na planie koła otoczona dookoła kolumnami to tzw. monoptelos.
Trójpodział elewacji świątyni:
W elewacji świątyni widoczna jest równowaga sił dźwigających i ciążących.
1) Kilkustopniowy podest tzw. stereobat lub krepidona. Ostatni stopień, na którym stoją kolumny to tzw. stylobat - część dźwigająca.
2) Ściany i kolumny - część ciążąca i dźwigająca.
3) Belkowanie z dwuspadowym dachem i trójkątnym przyczółkiem inaczej zwany frontonem lub tympanonem - część ciążąca.
Proporcje tych części były bardzo starannie obliczane według najdoskonalszych proporcji matematycznych. W największych świątyniach ludzkie oko nie widziało doskonale, związku z tym grecy wprowadzili korekty optyczne.
1) Lekkie wygięcie krepidony i stylobatu w górę.
2) Lekkie przechylenie skrajnych kolumn w kierunku środka.
3) Lekkie wybrzuszenie w części środkowej belkowania.
4) Lekkie zwężenie kolumn we wnętrzu świątyni i poszerzenie na zewnątrz.
Ostatecznie widać idealną równowagę.
Decydujące znaczenie dla dalszego rozwoju architektury greckiej miało być wykształcenie porządków architektonicznych - stylu doryckiego, jońskiego i korynckiego.
Dorycki
v - prostota, surowość, w szczegółach zachował reminiscencje (ślady) architektury drewnianej.
v -Kolumna dorycka stała wprost na stylobacie, nie posiadała bazy. Trzon zwężający się ku górze.
v -W 1/3 wysokości posiadał lekkie wybrzuszenie, tzw. entazia - dzięki niemu podpora nabiera optycznie elastyczności i sprężystości.
v -Trzon był żłobkowany, czyli kanelowany.
v Kapitel dorycki złożony jest z 2 części - kolistej płyty tzw. echinusa i płyty kwadratowej - abakus.
v -Trzon miał wysokość od 8 -14 modułów. Modułem była połowa średnicy podstawy kolumny.
v - Kolumny były ciężkie, rozstawione stosunkowo gęsto, miały m...
wedkarzpolski1973