Okres Hellenistyczny
Powstają wielkie monarchie pod rządami Aleksandra Wielkiego, dawne ośrodki Grecji lądowej tracą znaczenie, powstają nowe centra kultury np. Aleksandria w Egipcie,
Altiochia w Syrii,
Pergamon w Azji mniejszej.
Wyspa Rodos
Powstają nie tylko pojedyncze budowle, ale całe założenia urbanistyczne, niektóre miasta budowane są na regularnych planach z prostokątnym rynkiem tzw. Agorą.
Powstają nowe typy budowli:
*Bazylika – przeznaczona na cele handlowe lub sądowe, na planie prostokąta podzielonego na nawy, nawa główna wyższa niż nawy boczne.
*Stoa – budowla na zewnątrz poprzedzona kolumnami.
*Gimnazjon – zespół obiektów sportowych.
*Odeon – rodzaj teatru posiadającego zadaszenie.
Przykładem miasta hellenistycznego był Pergamon – posiadał aż 2 Agory, nad górną Agorą wznosił się słynny ołtarz Zeusa zwany inaczej ołtarzem Pergamońskim, wyżej Świątynia Ateny otoczona zabudowaniami słynnej biblioteki Pergamońskiej.
Dużą sławą cieszyła się również Aleksandria w pobliżu Aleksandrii na wyspie Faros powstała pierwsza na świecie latarnia morska ponad 100 metrowej wysokości, nie zachowała się, uznana przez starożytnych za 1z7 cudów świata starożytnego.
RZEŹBA
Dużo większe odgrywa znaczenie temat, fabuła, widoczność, wpływ literatury, rzeźba ma budować nastrój, refleksje, budzić ekspresje, mieć charakter dekoracyjny.
Wykształciły się 4 szkoły rzeźby hellenistycznej:
*Szkoła Pergamońska – kontynuuje późno klasyczne patos, przykładem są ,,Gal umierający” i ,,Gal zabijający się po śmierci żony” - rzeźby powstały w związku odparciem najazdu Gallów na Pergamon. Widoczne dokładnie oddane cechy etniczne, pełen szacunku stosunek do zwyciężonych.
Dekoracja ołtarza pergamońskiego – znajduje się we wnętrzu budowli złożonej z 3 skrzydeł, otoczonych kolumnowym portykiem, całość na wysokim cokole. Dekoracja ołtarza przedstawia walkę tytanów czyli gigantomachie. Fryz ma ponad 2 metry wysokości i około 120 metrów długości. Postacie o muskularnej budowie przedstawione w żywym ruchu, wyraźne efekty światło – cieniowe. Cechy te nadają płaskorzeźbie swoistej Barokowości, ołtarz został zrekonstruowany w specjalnie w tym celu wzniesionym, muzeum w Berlinie. Za autora projektu uważa się Menekratesa z Rodos.
*Szkoła Rodyjska – kontynuowała tradycje Lizypa, pierwszym przykładem jest Kolos Rodyjski, była to olbrzymiej wielkości statua, wykonana z brązu ( ze spiżu) przedstawiająca posąg Boga Słońca Heliosa, ustawiona nad wejściem do portu, tworzyła rodzaj bramy pod którą przepływały okręty do portu. Uznany za jeden z cudów świata starożytnego.
Grupa Laokoona – rzeźba przedstawia trojańskiego kapłana Laokoona który ginie wraz z synami duszony przez węże zesłane przez Bogów, jest to kara za to iż nie chciał wpuścić do miasta konia trojańskiego, kompozycja wieloplanowa, wielopostaciowa, rozbudowana, zaakceptowane linie ukośne, diagonalne, ekspresja widoczna również na twarzach. Znajduje się w muzeach watykańskich.
Nike z Samotraki – przedstawienie Bogini Nike gdy szybkim krokiem kroczy pod wiatr lub opada na ziemie po zakończonym locie. Tkanina porwana wiatrem dokładnie eksponuje ciało, postać stała na cokole w kształcie dziobu okrętu.
*Szkoła Aleksandryjska – rozwija się pod wpływem twórczości pracy Talesa, rzeźbiarze kontynuują miękkość modelunku pracy Talesa, doprowadzając do charakterystycznej maniery zwanej Sfumato. Polega na zacieraniu i łagodzeniu ostrych kantów poprzez odpowiednie polerowanie marmuru, rozwija się w tej szkole rzeźba rodzajowa, widoczna tendencja do karykatury, groteski, motywy erotyczne, pojawia się również tematyka dziecięcą np. Chłopiec z gęsią,
Chłopiec wyciągający cierń z nogi,
Amor i Psyke,
Stara Pijaczka,
Karlica,
Głowa boksera.
W nawiązaniu do pracy Talesa pojawia się często motyw Wenus wychodzącej z wody tzw. Wenus Anadiomene.
*Szkoła Ateńska – cechy podobne do szkoły Aleksandryjskiej a najsłynniejszym przykładem jest Wenus z Milo – Bogini uchwycona w kontrapoście, w opadającej szacie, ujęta chłodno z dystansem, znajduje się w Luwrze.
MALARSTWO GRECKIE
Obok malarstwa wazowego istnieje również malarstwo sztalugowe oraz monumentalne malarstwo ścienne. Od 2 połowy wieku V widoczne są próby uchwycenia głębi, rozwija się technika skiagrafii,
czyli światło-cienia która polega na takim kładzeniu barw obok siebie że z daleka sprawiają wrażenie trójwymiarowości, twórcą skiagrafii był Apollodoros, szczególnie zasłynął malarz Apelles który malował personifikacje pojęć np. szczęście, potwarz, wdzięk. Zachowaniem greckiego malowidła jest Bitwa pod Issos, dzieło Filoksenosa, zachowało się ono w kopii Rzymian w technice mozaiki.
Starożytna Grecja Okres hellenistyczny
wedkarzpolski1973