BLP - Kirlibaba 1915.pdf

(7056 KB) Pobierz
Aleksander Smoliński
Kirlibaba 1915
Instytut Pamięci Narodowej
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Oddział w Szczecinie
Szczecin 2022
Największe bitwy Legionów Polskich 1914–1916
Odznaka 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich
(Muzeum Narodowe w Krakowie/domena publiczna)
Kirlibaba 1915
Aleksander Smoliński
Instytut Pamięci Narodowej
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Oddział w Szczecinie
Szczecin 2022
Tekst:
prof. dr hab. Aleksander Smoliński
Koordynator serii:
dr Przemysław Benken
Redakcja, korekta:
Ewa Pankanin
Projekt graficzny i skład:
Rajmund Dopierała
Publikacja w wersji elektronicznej
Ikonografia:
Ilustrowana Kronika Legjonów Polskich 1914–1918, Kraków 1936
Muzeum Narodowe w Krakowie
Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Zbiory Aleksandra Smolińskiego
Domena publiczna
Zdjęcie na okładce i stronie tytułowej:
Obraz Jana Skotnickiego „Posterunek w Karpatach”
(Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie)
Zdjęcie na odwrocie okładki:
Karabinek Mannlicher wz. 1895
(Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie)
Pocztówka z epoki
przedstawiająca
Kirlibabę
(domena publiczna)
Wprowadzenie
Niezwykle zacięte walki w Karpatach Wschodnich toczone na przeło-
mie 1914 i 1915 r. pomiędzy nacierającą szerokim frontem Armią Rosyj-
ską
1
a broniącą się wówczas na tym obszarze Cesarsko-Królewską Armią
Austro-Węgierską należą do najkrwawszych starć pierwszego etapu
Wielkiej Wojny, czyli I wojny światowej. Ich stawką było bowiem poten-
cjalne dotarcie Rosjan na żyzną nizinę węgierską, co w znaczący sposób
mogło przyczynić się do ich ostatecznego sukcesu operacyjnego w trwa-
jącej wówczas kampanii zimowej, czyli do ewentualnego wyeliminowania
Austro-Węgier z dalszego etapu tych zmagań lub chociażby znaczącego
ich osłabienia
2
.
1 Termin „Armia Rosyjska” (Русская
Армия),
który był wówczas nazwą własną, będzie pisany
przez autora wielką literą. Podobnie czynili zresztą, i nadal czynią, historycy rosyjscy –
zob. choćby:
Вое�½�½ый э�½циклопедический словарь.
Редакцио�½�½ая коллегия, Москва
2002,
s. 1342–1345, a także:
Хрестоматия по русской вое�½�½ой истории.
Составил Л.Г. Безкров�½ый,
Москва
1947;
А.А. Керс�½овский,
История Русской Армии,
Москва
1999.
2 Obszerniej zob. chociażby: J. Dąbrowski,
Wielka Wojna 1914–1918 z 1256 ilustracjami, 24 tabli-
cami rotograwiurowymi i 76 mapami,
t. 1, Oświęcim 2015; J. Pajewski,
Pierwsza wojna świa-
towa 1914–1918,
Warszawa 2014; J. Cichowicz,
Szkic strategiczny wojny 1914–1918,
t. 2:
Okres
od 1 (14) września do 14 (28) listopada 1914 roku. Bitwa augustowska, operacja warszawsko-
-dęblińska, krakowska i łódzka, operacje w Galicji i Karpatach, operacja chyrowska,
przekład
M. Gembara, Oświęcim 2015, a także: A. Olejko,
Karpacka wojna trzech cesarzy. Z działań
wojennych I wojny światowej na lądzie i w powietrzu,
Rzeszów 2014.
Kirlibaba 1915
© Instytut Pamięci Narodowej
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Oddział w Szczecinie
Szczecin 2022
3
Nie należy też zapominać, że walki te toczyły się w niezwykle trud-
nym, górskim terenie, o ograniczonych możliwościach komunikacyjnych,
co w znaczący sposób komplikowało prowadzenie operacji wojskowych.
Kolejnym ważnym czynnikiem były też ówczesne, trudne, warunki atmos-
feryczne, mianowicie bardzo niskie temperatury – szczególnie nocą – oraz
obfite opady śniegu połączone z silnym wiatrem, które również w zna-
czący sposób utrudniały zarówno operacje bojowe, jak i wszelkie inne
towarzyszące im działania, jak choćby zaopatrzenie walczących wojsk
w amunicję, żywność i furaż dla koni oraz innych zwierząt pociągowych.
Te same czynniki niezwykle komplikowały także ewakuację rannych
i chorych z pola walki na tyły. Wszystko to spowodowało, że ten etap
zmagań Armii Rosyjskiej z wojskami austro-węgierskimi, w tym również
z oddziałami należącymi do II Brygady Legionów Polskich często nazy-
wany był „piekłem Karpat”
3
.
W wyniku tych niezwykle krwawych operacji obydwie walczące wów-
czas w Karpatach Wschodnich armie poniosły znaczące straty w ludziach,
mianowicie w zabitych i zaginionych bez wieści, a także w rannych, kon-
tuzjowanych i chorych. Wśród tych ostatnich bardzo duży procent stano-
wili żołnierze z odmrożonymi kończynami oraz takimi częściami twarzy,
jak uszy czy nosy. Poza tym wielu z nich chorowało na silne przeziębienia,
które często zamieniały się w niezwykle wówczas trudne do leczenia
4
zapalenia oskrzeli bądź płuc
5
.
3 Szerzej zob. choćby: B. Merwin,
Legiony w boju 1914. II Brygada w Karpatach,
t. 1, Kra-
ków 1915;
idem, Legiony w Karpatach 1914,
Wiedeń 1915;
Przewodnik historyczno-turystyczny
po Gorganach i Czarnohorze. Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich,
red. J. Moszczeński, Warszawa 1937; S. Czerep,
II Brygada Legionów Polskich,
Warszawa
1991 (drugie wydanie: Warszawa 2007); T. Dudek,
Karpacka kampania Legionów Polskich
1914–1915,
Warszawa 2020 oraz: P. Waingertner,
Żelazna Karpacka. II Brygada Legionów
Polskich w fotografii,
Łódź 2003; J. Skłodowski,
Rzeczpospolita Rafajłowska. Na szlaku II Bry-
gady Legionów Polskich w Karpatach,
Warszawa 2009.
4 Nie znano bowiem wtedy jeszcze antybiotyków, np. penicyliny – zob. choćby: S. Wojt-
kowiak, J. Talar, W. Majewski, F. Piotrowski,
Zarys dziejów wojskowej służby zdrowia,
Warszawa 1974. Poza tym zob. także: M. Dutkiewicz,
Służba zdrowia Legionów Polskich
w latach 1914–1917,
Piotrków Trybunalski 2009.
5 Poza częścią wcześniej oraz dalej cytowanej literatury zob. także:
И.Н. Росту�½ов,
Русский
фро�½т первой мировой вой�½ы,
Москва
1976; J. Bator,
Wojna galicyjska. Działania wojenne
Legionowa kuchnia polowa
(domena publiczna)
Legioniści przy ognisku
(domena publiczna)
4
Kirlibaba 1915
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin