Winiarczyk M., Problem autorstwa dzieł Diogenesa z Synopy.pdf

(1654 KB) Pobierz
POLSKA AKADEMIA NAUK
KOMITET NAUK O KULTURZE ANTYCZNEJ
M
E
A
N
D
E
R
DWUMIESIĘCZNIK POŚWIĘCONY
KULTURZE
ŚWIATA STAROŻYTNEGO
ROKLIX
5-6/2004
WARSZAWA 2004
WYDAWCA
Komitet Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk
KOMITET REDAKCYJNY
Małgorzata
Borowska (Warszawa), Jerzy Kolendo (Warszawa),
Włodzimierz
Lengauer (Warszawa),
Ignacy Lewandowski
(Poznań),
Hemyk Podbielski (Lublin), Ludwika
Pres.ę
(Warszawa),
Marek Starowieyski (Warszawa), Marian Szarmach
(Turuń),
Joachim
Śliwa
(Kraków)
REDAKCJA
Anna
Maria Komornicka (red. nacz.),IAnna Sadurska I,
Mieczysław
Grzesiowski (sekr.)
Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji
©
Copyright
by
Komitet Nauk o Kulturze Antycznej PAN and Dom Wydawniczy
ELIPSA
Adres
Redakcji
Pałac
Kultury i Nauki, pok. 2119
(p.
XXI)
00-901
Warszawa
Tel. 65 66 139
Nakład
300 egzemplarzy
WYD:\~
DOM
EaP
Ar
Realizacja wydawnicza:
Dom
Wydawniczy ELIPSA,
ul. Inflancka 151198, 00-189 Warszawa
tel/fax 635 03 01. 635 11 85. e-mail:elipsa@elipsa.pl.
www.elipsa.pl
MEANDER
5-fJ/04
MAREK WINIARCZYK
(Wrocław)
PROBLEM AUTORSTWA
DZIEŁ
DIOGENESA Z SYNOPY
Na
ogół
przypuszcza
się, że
Antystenes (zm. po 366 r. przed Chr.)
stworzył
podstawy teoretyczne filozofii kynickiej, natomiast Diogenes (koniec V w. - lata
20
IV w.) jako pierwszy
zaczął prowadzić
kynikos bios
1•
Jestem zdania,
że poznał
on
osobiście
Antystenesa po przybyciu do Aten na
początku
lat 60 IV w.2 Ponadto
sądzę, że przyczyną
opuszczenia Synopy nie
było fałszowanie
monet i wygnanie
Diogenesa z miasta (zob. przyp. 2).
Legendą
jest
również, że
wyrocznia delficka
nakazała
mu
paracharattein to nomisma
(podrabiać
wzgl.
fałszować pieniądze)
[cf.
D. L. 6,
20-21]3.
Należy podkreślić, że
nie
istniała szkoła
kynicka
sensu stricto.
Jak
długo
istnieli filozofowie
żyjący według
zasad kynickich, tak
długo istniał
kynizm.
Literaci
propagujący
idee kynickie (np. Onesikritos, Bion, Tules) nie byli, moim
1
Zob. np.
K.
Doring,
Diogenes
und
Antisthenes,
[w:] G. Giannantoni et al.,
La
tradizione so-
cratica.
Seminario
di
studi. Napoli 1995, s. 125-150; idem,
Sokrates,
die
Sokratiker und
die
von
ihnen begrilndeten Traditionen,
[w:] H. Flashar (Hrsg.),
Die
Philosophie der Antike,
Il 1:
Sophi-
stik. Sokrates. Sokratik. Mathematik. Medizin,
Basel 1998, s. 281-285. Inaczej np. G. Giannantoni,
Socratis et Socraticorum reliquiae
(=SSR), IV, Napoli 1990, s. 223-233;
idem,Antistenefondatore
della scuola cinica?,
[w:]
M.-0.
Goulet-Cazć/R.
Goulet (eds),
Le Cynisme ancien
et
ses prolongements.
Actes du Colloque International du CNRS (Paris, 22-25 juillet 1991), Paris 1993, s. 15-34;
M.-0.
Goulet-Cazć,
Who
was the First Dog?,
[w:]
R.B. Branham-eadem (eds),
The
Cynics. The
Cynie
Movement in Antiquity and its Legacy,
Berkeley-Los Angeles-London 1996, s. 414-415
(Są­
dzi qna,
że
Arist.
Rhet.
3, 10 p.1411 a 24-25 mówi o Antystenesie). O 'kynikos bios' zob. np.
F.
Kalouche,
The Cynie Way of Living, Ancient Philosophy
23 (2003), s. 181-194.
2 Inaczej np. D.R. Dudley,
A Bistory of Cynicism. From Diogenes to the
6'h
Century AD,
Lon-
don 1937 (Bristol 21998);
F.
Sayre,
Diogenes of Sinope. A Study of Greek Cynicism,
Baltimore
1938; idem,
The
Greek Cynics,
Baltimore 1948. Dudley
przywiązywał dużą wagę
do monet bitych
w Synope w latach 360-320, na których
majdowało się imię
Hikesias i
jakieś nacięcie.
Przypusz-
czał
on,
że
chodzi tu o ojca Diogenesa i
umał
za
prawdziwą tradycję antycmą
o
fałszowaniu
monet i
wypędzeniu
Diogenesa. Jednak Ch.T. Seltman, na którego
powoływał się
Dudley, nigdy
nie
opublikował artykułu
na ten temat.
Ukazały się
jedynie
trzy
krótkie streszczenia jego
wykła­
dów. Numizmatyk Ph. Kinns,
Asia Minor,
[w:]
M. Price et al. (eds),
A Survey of Numismatic
Re-
search
1978-1984, I, London 1986, s. 166 podchodzi sceptycznie do tej hipotezy
twierdząc, że
„there is an evident need for a proper study of this coinage"..
Wypowiedział
on te
słowa
po uka-
zaniu
się artykułu
filologa H. Bannerta,
Numismatisches zu Biographie und Lehre des Hundes
Diogenes,
[w:]
Litterae Numismaticae Vmdobonenses R. Goebl dedicatae,
I, Wien 1979, s. 49--63.
3
Zob. np. G. Donzelli,
Del paracharattein to nomisma,
Siculorum Gymnasium 11 (1958),
s. 96-107; Giannantoni, SSR IV 423-433.
338
Marek Winiarczyk
zdaniem, prawdziwymi kynikami4. Wydaje mi
się, że
nie
było
kyników w II i I w.
przed Chr., a odrodzenie tego kierunku filozoficznego
nastąpiło
dopiero w okre-
sie Cesarstwa5.
1. Katalogi
dzieł
Diogenesa
Jak wiadomo Diogenes Laertios
przekazał
dwa wykazy pism Diogenesa z Sy-
nopy (6,80
=
SSR V B 117). Anonimowy katalog przypisuje mu 13 dialogów, li-
sty i 7 tragedii, natomiast wykaz Sotiona z Aleksandrii,
znajdujący się
w ks. 7
Dia-
dochai ton philosophOn [Sukcesje filozofów]
(fr. 19 Wehrli) obejmuje 14 pism
6•
Należy
dodać, że
w dziele
Vwlarium
przypisywanym
niesłusznie
cesarzowej Eudokii (XI w.)
znajduje
się
jeszcze inny katalog
zawierający
8 dialogów i 7 tragedii7. Utwór ten
jest jednak
kompilacją
z
połowy
XVI w. i trudno
powiedzieć, skąd
Konstantyn Pa-
laeokappa
zaczerpnął wiadomości
o pismach Diogenesas. Katalog pism Teofrasta
(fr. 1 Fortenbaugh et al. ap. D. L. 5, 43) zawiera
wyciąg
z
dzieł jakiegoś
Dioge-
nesa
(Ton Diogenous synagoge),
ale nic nie przemawia za
tym,
że
chodzi o filozo-
fa
z Synopy. Bardziej prawdopodobne jest przypuszczenie,
że
Tuofrast
pisał
o Dio-
genesie z Apollonii (DK
64)9.
Niektórzy uczeni antyczni uznawali jednak wszystkie
dzieła
Diogenesa za apokryficzne. Tuk
sądzili
Satyros z Kallatis nad Morzem Czar-
nym (koniec III w. przed Chr.) w ks. 4
Bioi
(FHG III 164, fr. 17
=
fr. 12 Kuma-
niecki ap. D.L. 6,80)10 oraz Sosikrates z Rodos (II w. przed Chr.) w ks. 1
Philo-
T.S. Brown,
Onesicritus. A Study in Hellenistic Historiography,
Berkeley-Los Angeles 1949;
J.
F.
Kindstrand,
Bion of Borysthenes. A Collection of the Fragments with Introduction and Com-
mentary,
Uppsala 1976;
P.P.
Fuentes Gonz8lez,
Les Diatribes de Teles.
Introduction, texte revu,
traduction et commentaire des fragments,
Pańs
1998.
5
Tuk
np~
Doring,
Sokrates... ,
s. 315; M. Billerbeck,
Cynicism in Imperial Rome,
[w:] eadem
(Hrsg.),
Die Kyniker in der modemen Forschung. Aufsiitze mit Einfahrung und Bibliographie,
Am-
sterdam 1991, s. 147-166.
6
Diadochai
powstały
prawdopodobnie w latach ok. 200-ok. 170. Wydanie:
F.
Wehrli,
Sotion,
Basel-Stuttgart 1978
(Die Schule des Aristoteles,
Supplbd. 2). Zob. np.
J.
Stenzel,
Sotion,
RE III
A 1, 1927, szp. 1235-1237; W. von Kienle,
Die Berichte Uber die Sukzessionen der Philosophen in
der hellenistischen und spiitantiken Literatur,
Diss. Berlin 1961, s. 79-91;
J.
Mejer,
Diogenes La-
erlius and his Hel/enistic Background,
Wiesbaden 1978 (Hermes Einzelschriften 40), s. 62-74;
F.
Aronadio,
Due fonti Laerziane: Sozione e Demetrio di Magnesia,
Elenchos 11 (1990), s. 203-255,
szczeg. s. 203-235.
7
Bud.
Viol.
332 p. 245 Flach
=
SSR V B 117. 5 dialogów pochodzi z katalogu anonimo-
wego, a 3 dialogi
są
z wykazu Sotiona.
s Zob. L.
Cohn,
Eudolda,
RE VI 1, 1909, szp. 912-913.
9
Słusznie
DK 64 A 5; E. Zeller,
Die Philosophie der Griechen in ihrer geschichtlichen Ent-
wicklung dargestellt,
II 1, Leipzig 51922, s. 284 przyp. O; Sayre,
Diogenes... ,
s. 95-96; idem,
The
Greek Cynics... ,
s. 66;
J.
Ferguson,
Utopias of
the
Classical World,
London 1975, s. 89. Inaczej
K.
v.
Fńtz,
Quellenuntersuchungen zu Leben
und
Philosophie
des
Diogenes von Sinope,
Leipzig
1926 (Philologus Supplbd. XVIII 2), s. 36; Dudley,
o.c.
s. 19; Brown,
o.c.
s. 130.
10
Zob. A. Gudeman,
Satyros
16, RE II A 1, 1921,
szp.
228-235;
O.
Dreyer,
Satyros,
KP IV
1972, szp. 1572; G.
Arńghetti,
Satyros,
DNP XI 2001,
szp.
123-125. M.-0. Goulet-Caze,
Les
Ky-
nika
du sto'icisme,
Stuttgart 2003 (Hermes
Einzelschńften
89), s. 15
błędnie
datuje Satyrosa na
koniec II
w.
przed Chr.
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin