Newsweek Polska Historia 3 2022.pdf

(12763 KB) Pobierz
PRAWDA
O BABIM JARZE
CZTERY LITERY
WENUS
WYGRANA PIERWSZYCH
FEMINISTEK
HISTORIA NR 3/2022
3/2022 •
11,99 zł
(w tym 8% VAT)
nr indeksu 27819X
PROPAGANDA
NA WOJNIE
K A GROTE SK A
ILE JA J M USIA ŁA
NA Z ISTOWS
RA
IE C K A K U R A , BY Z AD OWO LI Ć H IT
ZN IE ŚĆ N IE M
LE
WSZYSTKIE CHWYTY
DOZWOLONE, CZYLI
roczna prenumerata
Zaangażowane dziennikarstwo tworzone z pasją przez najlepszych
dziennikarzy i publicystów.
Teraz poza klasyczną, papierową wersją tygodnika otrzymasz
również dostęp do e-prenumeraty w pakiecie z trzema
książkowymi bestsellerami!
zamów z bezpłatną dostawą na literia.pl
Prenumerata do potęgi
NR 3/2022
Nie dajmy się propagandzie
FOT. MAREK SZCZEPAŃSKI
OKŁADKA: FOT. RUSSIAN STATE LIBRARY/FINE ART IMAGES/BE&W, HULTON-DEUTSCH COLLECTION/CORBIS VIA GETTY IMAGES, AP PHOTO/EAST NEWS
N
WALD EMAR KU MÓR
redak t o r prowadz ą c y
N
.
Rosja na-
padła na Ukrainę. Putin nieustannie karmi
Rosjan propagandą, że wojna nie jest wojną,
że nie ma oar wśród ludności cywilnej Ukra-
iny, są tylko statyści umazani krwią, którzy
udają martwych itp.
Znów okazało się, że Rosja Putina i jej
propaganda świadomie – i z sukcesami, bo
większość Rosjan popiera działania władz
– naśladują Niemcy Hitlera i Goebbelsa.
W tym numerze dużo miejsca poświę-
camy wojnie, a szczególnie mechanizmom
propagandy wojennej. Przypominamy pro-
pagandowe triki z historii. Parę lat temu,
zaniepokojeni tym, co robiło – i robi – PiS
wydaliśmy specjalny numer „Newsweeka”
o propagandzie i manipulacji, a w nim tak-
że poradnik, jak nie dać się ogłupiać. W sy-
tuacji wojennej wciąż jest bardzo aktualny.
Prof. Wojciech Cwalina radził, byśmy byli ra-
cjonalnie podejrzliwi wobec tego, co mówią
i co deklarują politycy. Obrona przed wojen-
ną propagandą nie jest łatwa, ale jest możli-
wa. Przypominamy w całości ten poradnik.
Większość z nas się zastanawia: dlaczego
Rosjanie są tacy okrutni i bezwzględni wobec
Ukraińców. Georges Mink miał w kwietniu
wykład o Europie na Uniwersytecie Jagielloń-
skim z okazji 90. rocznicy urodzin prof. Broni-
sława Geremka. Przypomniał diagnozę Alexisa
de Tocqueville’a z 1835 r.: „Amerykanin walczy
z przeszkodami natury, Rosjanin walczy prze-
ciwko ludziom. Pierwszy walczy przeciwko
pustyni i barbarzyństwu, drugi zwalcza cywili-
zację. Podbój dokonywany przez Amerykanina
odbywa się za pomocą pługa, podbój dokony-
wany przez Rosjanina – za pomocą soldateski
i miecza. Amerykanin opiera się na przyzwo-
leniu na działanie indywidualne, Rosjanin
koncentruje całą władzę w rękach jednego
człowieka. Pierwszy ma za zasadę wolność,
drugi – zniewolenie”.
N
NR 3/2022
1
28
KALENDARIUM
10
4
i działania Ale jest możliwa!
Bądź racjonalnie podejrzliwy
wobec tego, co mówią do ciebie
politycy i co mówią do ciebie
o polityce
26
BEZ CZOŁGÓW
NIE MA WOJEN
Sieją spustoszenie i śmierć
Dzięki kompozytowym
pancerzom nie są już tak
siermiężne jak kiedyś,
a zastosowanie inteligentnych
systemów daje im możliwość
udziału w bitwie bez nadzoru
załogi Jak powstawały
czołgi-roboty?
28
NAJCIEKAWSZE
FILMY O WOJNIE
Nasz subiektywny ranking
najlepszych i najciekawszych
filmów pokazujących
okrucieństwo i bezsens wojen
– tych byłych i tych, które się
dzieją na naszych oczach
36
PRZESZŁOŚĆ MA
ZNACZENIE DLA LOSÓW
WSPÓLNOTY
Tukidydes wierzył, że historia
pozwala zrozumieć mechanizmy
postępowania człowieka Być może
rzeczywiście w tym leży sens
jej uprawiania – mówi
prof Sławomir Sprawski
40
SZKOŁA TOLERANCJI,
CZYLI SARMACKIE ATENY
420 rocznica założenia Akademii
Rakowskiej Jako jedyna polska
placówka edukacyjna w XVII
wieku przyciągała uczniów
z całej Europy Jej wychowankowie
położyli intelektualne
fundamenty pod europejskie
oświecenie
46
PRAWDA O BABIM JARZE
To miejsce, w którym zaczął się
Holokaust Prawda o nim musi
być przypominana, a złożoność
ukraińskiej pamięci narodowej
PERYSKOPY
Ucieczka z Alcatraz; Richard
Nixon w Polsce; „Happy Birthday
Mr President”
6
ŻYCIE CODZIENNE
W III RZESZY
Ile jajek musiała znieść
niemiecka kura, by spełnić
patriotyczny obowiązek wobec
Adolfa Hitlera? O fascynującej
książce „Historia społeczna
Trzeciej Rzeszy” – pisze
Krzysztof Varga
10
WOJNA NA SŁOWA
Wojna Rosji z Ukrainą pokazuje,
jak ważna jest propaganda Jak się
bronić przed kłamstwami?
20
MYŚL I KONTROLUJ
EMOCJE
Obrona przed propagandą nie
jest łatwa – zmusza do myślenia
2
NR 3/2022
NR 3/2022
78
poddawana rewizji – mówi Siergiej
Łoźnica, ukraiński reżyser
52
KARIERA
KRÓLOWEJ PORNO
Teresa Orlowski w latach 80 była
w Niemczech Zachodnich królową
porno Kasety wideo z jej filmami
rozchodziły się w milionach
egzemplarzy
56
KOBIETY: DAJCIE
NAM PRAWA!
Gdy w 1893 roku Nowa Zelandia
jako pierwszy kraj na świecie
wprowadziła prawa wyborcze dla
kobiet, w USA i Wielkiej Brytanii
ruch feministyczny dopiero
kiełkował By osiągnąć swoje cele,
kobiety obrzucały kamieniami
polityków, a nawet podpalały
budynki rządowe
60
PIĘKNA KOBIETA,
ŚWIETNY SZPIEG
Fragment książki Klementyny
36
Mańkowskiej „Moja misja
wojenna” Autorka była jedną
z najlepszych agentek
w czasie II wojny światowej
Dostarczyła min bezcenne
materiały o planach ataku
III Rzeszy na Rosję
Wyspą Eskulapa, Wyspą pomiędzy
Mostami, Likaonią lub Wyspą
św Bartłomieja
78
CZTERY LITERY WENUS
Co łączy współczesną popkulturę
i dawną sztukę? Hipokryzja
W podejściu do nagości
82
RECENZJE KSIĄŻEK
Piotr Korczyński w najnowszej
książce „Zapomniani Chłopi
w wojsku polskim” pokazuje tych,
których poświęcenie było zbyt
często zapominane przez historię
Tę i inne książki poleca Mariusz
Nowik
86
HISTORIA NA EKRANIE
Drugi sezon „Kryminalnych
zagadek PRL” zaczyna się
od trzęsienia ziemi
KRZYŻÓWKA
Sprawdź swoją wiedzę
68
FOT. HULTON ARCHIVE/GETTY IMAGES, EAST NEWS, 123RF, MATERIAŁY PRASOWE
40 LAT TEMU
POWSTAŁA KARTA
Jesteśmy największym
archiwum społecznym w Polsce,
posiadamy półtora kilometra
zbiorów dokumentowych,
ponad 6 tysięcy nagrań
biograficznych oraz blisko 500
tysięcy zdjęć od końca XIX do
XXI w – mówi Zbigniew Gluza,
prezes Ośrodka KARTA i redaktor
naczelny „Karty”
72
TAJEMNICE WYSPY
TYBERYJSKIEJ
To jest szczególne miejsce
w Rzymie W przeszłości
nazywano ją Wyspą Tiberis,
92
94
NR 3/2022
3
Zgłoś jeśli naruszono regulamin