NM 1 Naga Malpa A5.pdf

(1410 KB) Pobierz
Desmond Morris
Naga Małpa
Cykl: Naga małpa Tom 1
Przełożyli: Tadeusz Bielicki, Jan Koniarek, Jerzy Prokopiuk
Tytuł oryginalny: The naked ape
Rok pierwszego wydania: 1967
Rok pierwszego wydania polskiego: 1974
„Naga małpa”, rozprawa o naturze ludzkiej wydana po raz pierwszy w
1967 roku, stała się kamieniem milowym antropologii i psychologii drugiej
połowy XX wieku. Sprowokowała liczne dyskusje w rodowisku naukowców,
łamiąc seksualne i religijne tabu; fakt ten nie przeszkodził jej jednak w
zjednaniu sobie milionów czytelników na całym świecie. Autor, z
wykształcenia zoolog, pisał w niej o ludziach jako „nagich małpach” -
szczególnym gatunku „pozbawionych owłosienia prymatów”. W 1969
Desmond Morris opublikował „Ludzkie zoo”, a dwa lata później
„Zachowania intymne” - kolejne części klasycznej już trylogii noszącej ten
sam tytuł co tom pierwszy.
W tomie „Naga małpa” autor stara się pokazać, iż uważane za czysto
ludzkie zachowania to w rzeczywistości typowe głównie dla małp, kulturowo
zniekształcone i wystylizowane popędy i odruchy zwierzęce. Tam, gdzie
zachowanie człowieka różni się zdecydowanie od zachowania małp, miało
miejsce jego „udrapieżnienie”, tj. nałożenie pewnych właściwości
psychologicznych cechujących zespołowo polujące ssaki drapieżne na stare
„małpie podłoże”. W rezultacie, w jednych dziedzinach człowiek pozostaje
typowym naczelnym; w innych przeważają u niego cechy ssaka-drapieżcy.
Uzbrojony w powyższy klucz Desmond Morris odkrywa prawdziwą naturę
różnych ludzkich obyczajów, upodobań i instytucji, szczególnie dużo uwagi
poświęcając obyczajom seksualnym.
-2-
Spis treści:
PRZEDMOWA...............................................................................................................................................................4
WSTĘP DO TRYLOGII...............................................................................................................................................12
WSTĘP.........................................................................................................................................................................18
1. GENEZA...................................................................................................................................................................23
2. SEKS.........................................................................................................................................................................64
3. WYCHOWANIE MŁODYCH...............................................................................................................................121
4. EKSPLORACJA.....................................................................................................................................................148
5. WALKA..................................................................................................................................................................167
6. SPOSÓB ODŻYWIANIA SIĘ...............................................................................................................................212
7. PIELĘGNACJA CIAŁA.........................................................................................................................................225
8. ZWIERZĘTA..........................................................................................................................................................244
-3-
PRZEDMOWA.
Naga małpa to światowy besteseller. Od czasu pierwszego
wydania książka ta miała mnóstwo wznowień. Przetłumaczono ją
na kilkanaście języków. Było o niej głośno w mediach.
Komentowano ją nawet w specjalistycznych czasopismach
naukowych. Autorowi, oczywiście, przyniosła fortunę.
Napisał ją brytyjski biolog. Ta popularna rozprawa o Naturze
Ludzkiej jest próbą wyjaśnienia spraw ludzkich w kategoriach
czysto zoologicznych. Zdaniem autora, nasze zachowania,
obyczaje i instytucje dadzą się wytłumaczyć przy użyciu
dokładnie tych samych pojęć, których zoolog używa do
analizowania zachowań pawianów, psów, gęsi, jaszczurek.
Zachowania ludzkie są oczywiście bogatsze i bardziej
skomplikowane od zwierzęcych, ale właśnie tylko „bardziej”, a
nie „bez porównania bardziej”. Taką „uzwierzęconą” wizję
człowieka jako gatunku nie Morris zaprezentował jako pierwszy.
Przeświecała ona w rozważaniach wielu antropologów i filozofów
co najmniej od czasów Darwina. Lecz autorowi Nagiej małpy
należy się tytuł pioniera o tyle, że on pierwszy wykorzystał
techniki nowoczesnego marketingu do zaprezentowania owej
filozofii. Ubrał ją w świetne opakowanie i potrafił sprzedać na
wielkim rynku, masowemu odbiorcy.
Nie znaczy to wcale, że opakowanie jest zwodnicze, bo „towar”
wewnątrz tandetny. Przeciwnie: Naga Małpa to książka nie tylko
ogromnie interesująca, błyskotliwa i dowcipna, lecz także
napisana z profesjonalnym znawstwem problemu, pełna
niebanalnych pomysłów i prowokujących do myślenia obserwacji.
Wzbudza też wątpliwości. Ale o tym za chwilę.
Desmond Morris bardzo trafnie przedstawia dominujące we
współczesnej antropologii poglądy na pochodzenie i „biologiczny
-4-
sens” wielu ważnych właściwości człowieka jako gatunku.
Dotyczy to między innymi tezy o niejako podwójnej,
„prymatowo-drapieżnej” naturze Homo sapiens. W skrócie można
ją ująć następująco: Pod względem budowy anatomicznej, a także
struktury genotypu, człowiek należy do rzędu prymatów, w ich
obrębie zaś stoi szczególnie blisko afrykańskich małp
człekokształtnych. Zarazem jednak człowiek jest (lub raczej był
do niedawna) jedyną wśród prymatów „małpą drapieżną”,
uprawiającą systematycznie polowania na dużą zwierzynę, a nie
wyłącznie zbieraczem roślinożercą. Archeologowie zaś twierdzą,
że ów łowiecki tryb życia pojawił się w dziejach ludzkości bardzo
dawno - był w pełni rozwinięty już u praludzi typu pitekantropa,
kilkaset tysięcy lat temu, a zaczął raptownie zanikać dopiero wraz
z wynalezieniem uprawy roślin i hodowli, to znaczy zaledwie od
ośmiu do dziesięciu tysięcy lat temu. Otóż wielu badaczy jest
zdania, że to właśnie fakt przejścia dalekich przodków człowieka
od tradycyjnej dla prymatów roślinożerności do trybu życia
wszystkożernego, drapieżcy polującego zespołowo - był owym
„naciśnięciem guzika”, który niejako wprawił w ruch całą lawinę
zmian postępujących w kierunku uczłowieczenia. Jest to hipoteza
płodna, bo za jej pomocą da się wyjaśnić genezę niektórych
ważnych osobliwości gatunkowych człowieka, na przykład: utratę
gęstego owłosienia ciała; wytworzenie się (nie znanej innym
prymatom)
instytucji
stałego
obozowiska;
powstanie
monogamicznej organizacji rodziny; ostry podział ról
ekonomicznych między kobietą i mężczyzną; systematyczną
obróbkę narzędzi kamiennych; rozwój nowego systemu
sygnalizacji, czyli mowy symbolicznej.
Morris rozwija tę koncepcję z zapałem. Stara się pokazać, że
wiele ludzkich zachowań to w rzeczywistości tylko
przekształcone i wystylizowane przejawy tych zasadniczych
popędów i sposobów reagowania, które są charakterystyczne dla
-5-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin