Wojsko i Technika Historia Wydanie Specjalne 2024 03.pdf

(15509 KB) Pobierz
www.zbiam.pl
NUMER SPECJALNY 3/2024
Maj-Czerwiec
EGPC \ã 8#6

+0&':
ISSN 2450-3495
Operacja „Barbarossa” 1941
Kierunek Leningrad!
W NUMERZE:
V
Vergeltungswaffe
O 1943 r. na kondycję psychiczną
Od
Niemców coraz silniej destruk-
cyjnie wpływała świadomość,
że siły zbrojnie ich państwa nie
potrafiły w sposób symetryczny
odpowiedzieć na strategiczne
bombardowania lotnicze
aliantów, które w ich odczuciu
były w zasadzie bezkarne…
Wojna krymska
W
W czerwcu 1853 r. armia rosy-
jska wkroczyła do Mołdawii
i Wołoszczyzny, na co Turcja
odpowiedziała w październiku
wypowiedzeniem wojny. 30 listo-
pada eskadra rosyjskich okrętów
liniowych zniszczyła w Synopie
tureckie fregaty, co przekreśliło
szanse na utrzymanie pokoju…
Zakupiono w NEXTO: 4165575
INDEX: 409138
ISSN: 2450-3495
?JXUy 'FIF
N &SFQN_ 2NQNYFWS^HM
(?&845.82&
85*(/&1.89>(?3*
<<<?'.&251
5479&1 .3+472&(>/3>
7&5479> 85*(/&13*
. &3&1.?>
z
Zakupiono w NEXTO: 4165575
b
i a m .
p
l
Vol. X, nr 3 (51)
www.zbiam.pl
NUMER SPECJALNY 3/2024
Maj-Czerwiec
EGPC \ã 8#6

+0&':
ISSN 2450-3495
Operacja „Barbarossa” 1941
Kierunek Leningrad!
W NUMERZE:
V
Vergeltungswaffe
O
Od 1943 r. na kondycję psychiczną
Niemców coraz silniej destrukcyj-
nie wpływała świadomość, że siły
zbrojnie ich państwa nie potrafiły
w sposób symetryczny odpowie-
dzieć na strategiczne bombar-
dowania lotnicze aliantów, które
w ich odczuciu były w zasadzie
bezkarne…
Wojna krymska
W
W czerwcu 1853 r. armia rosyjska
wkroczyła do Mołdawii i Wołosz-
czyzny, na co Turcja odpowiedzia-
ła w październiku wypowiedze-
niem wojny. 30 listopada eskadra
rosyjskich okrętów liniowych
zniszczyła w Synopie tureckie
fregaty, co przekreśliło szanse
na utrzymanie pokoju…
Na okładce: 85 mm armata plot wz. 1939.
Rys. Arkadiusz Wróbel
INDEX 409138
ISSN 2450-3495
Nakład: 14,5 tys. egz.
Redaktor naczelny
Jerzy Gruszczyński
jerzy.gruszczynski@zbiam.pl
Redakcja techniczna
Dorota Berdychowska
dorota.berdychowska@zbiam.pl
Korekta
Stanisław Kutnik
Współpracownicy
Władimir Bieszanow, Michał Fiszer,
Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński,
Leszek Molendowski, Marek J. Murawski,
Tymoteusz Pawłowski, Tomasz Szlagor
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Ul. Anieli Krzywoń 2/155
01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
Ul. Bagatela 10/17
00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2024
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie
opiniami sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności za treść zamieszczonych
ogłoszeń i reklam. Więcej informacji znajdziesz
na naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
Zakupiono w NEXTO: 4165575
INDEX: 409138
ISSN: 2450-3495
w numerze:
BITWY I KAMPANIE
Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński
Operacja „Barbarossa” 1941. Kierunek Leningrad! (2)
MONOGRAFIA LOTNICZA
4
Marek J. Murawski
Focke-Wulf Fw 190 A. Ostatni obrońcy Rzeszy: 1944-1945 (9)
MONOGRAFIA MORSKA
20
Grzegorz Nowak
Brytyjski krążownik liniowy HMS Hood (2)
MOTORYZACJA
36
Jędrzej Korbal
Jeszcze o polskich konstrukcjach motocyklowych 1935-1939
WOJNA NA MORZU
48
Tadeusz Kasperski
Dywizjon 304. w walce z Kriegsmarine i Handelsmarine (1)
HISTORIA
62
Hubert Michalski
Vergeltungswaffe. Broń odwetowa – czym była?
HISTORIA
76
Tymoteusz Pawłowski
Wojna krymska 1853-1856
84
3
www.facebook.com/wojskoitechnikahistoria
Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński
2
Operacja „Barbarossa” 1941
Kierunek Leningrad!
Wojska niemieckie pokonały obronę Armii Czerwonej w Pań-
stwach Bałtyckich (Litwa, Łotwa, Estonia) wyjątkowo szybko.
Do 10 lipca 1941 r. wojska sowieckie zostały zepchnięte na pół-
nocny skraj Estonii, zaś po wschodniej stronie tego państwa,
niemiecka 4. Grupa Pancerna stanęła przed ważną przeszkodą
w marszu na Leningrad – miastem Psków. Walki o Psków trwa-
ły w dniach 4-9 lipca, po czym 1. Dywizja Pancerna miała już
prostą drogę do Leningradu, na wschód od jeziora Pskowskie-
go i jez. Pejpus, które oddzielają północną Estonię od tej części
ZSRS. Trzeba było szybko zorganizować obronę na podejściach
do Leningradu i kolejną rubieżą była teraz rzeka Ługa. Teraz
wszystko było w rękach dowództwa, sztabu i wojsk pośpiesznie
utworzonej Grupy Operacyjnej „Ługa” dowodzonej przez gen.
por. Konstantina P. Piedyszewa. A przed samym Leningradem
rozpoczęły się gorączkowe przygotowania do obrony.
skład weszły pułki zmotoryzowane: 1. pzmot
(Kowno), 3. pzmot (Tallin) i 5. pzmot (Barano-
wicze, przerzucony do Rygi). Pierwszy z tych
pułków został odcięty w walkach na Litwie
i  nigdy do 22. DZmot NKWD nie dołączył.
Z kolei 3. pzmot pozostał w Tallinie i był wy-
korzystany dopiero w obronie miasta. Dla-
tego w południowej Estonii do walki stanął
tylko 5. pzmot i 320. pułk piechoty (wcześ-
niej wchodzący w skład 11. DP, która do tego
czasu została rozbita na Litwie), które wraz
z osłabioną walkami 10. DP utworzyły jedno
zgrupowanie bojowe. 22. Dywizja Zmotory-
zowana NKWD i 10. Dywizja Piechoty broniły
jednak dość szerokiego pasa. Całe to zgrupo-
wanie wojska niemieckie zepchnęły w rejon
na  południe od miasteczka Türi, czyli około
85  km na południe i południowy wschód
od  Tallina. Z kolei 10. DP naciskana przez
niemiecką 291. Dywizję Piechoty wycofała
się w rejon miasteczka Vändra, jakieś 20 km
na zachód od obrony 22. DZmot NKWD.
Na tej linii sowiecka 8. Armia zdołała się
bronić relatywnie długo, stawiając uporczy-
wy opór przez kolejne trzy tygodnie, wyco-
fując się średnio po 5-10 km co drugi dzień.
1 sierpnia niemiecki XXXVIII Korpus Armijny
(gen. piechoty Friedrich-Wilhelm von Chap-
puis; 58. DP, 93. DP i 254. DP) z 18. Armii (gen.
płk Georg von Küchler; I KA, XXVI KA i XXXVI-
II KA) zepchnęły 10. Korpus Piechoty w pół-
nocno-zachodnią część Estonii i  podeszły
pod Tallin. Niemcy nie mający na tym kie-
runku wojsk pancernych, a jedynie piechotę
N
a zachodnim odcinku frontu 10 lipca
1941 r. sowiecki 10. Korpus Piechoty
(gen. mjr Iwan F. Nikołajew; 10. i 90. Dy-
wizja Piechoty, 22. Dywizja Zmotoryzowana
Wojsk Wewnętrznych NKWD, dwa korpuś-
ne pułki artylerii) zajął obronę na wysokości
portu Pärnu (leżącego po północnej stronie
Zatoki Ryskiej), aż do jeziora Võrtsjärv, dzielą-
cego odcinek od wybrzeża do jeziora Pejpus
niemal równo na pół. Ukształtowanie linii
brzegowej było takie, że  gdyby 10.  Korpus
Piechoty został zepchnięty na północ od Pär-
nu, to po zachodniej stronie jego obrony (czy-
li na prawym skrzydle) pojawiłaby się luka,
którą trzeba by było czymś wypełnić. Ponad-
to gdyby sąsiedni 11.  Korpus Piechoty (gen.
mjr Michaił S. Szumiłow; 48. DP i 125. DP, dwa
korpuśne pułki artylerii) broniący odcinka
między jeziorem Võrtsjärv a  jez. Pskowskim
(i położonym dalej na północ dużym jeziorem
Pejpus) z miastem Tartu w środku obrony, dał
się zepchnąć na północ do wybrzeża Zatoki
Fińskiej, to 10. Korpus Piechoty zostałby od-
cięty w rejonie Tallina.
W momencie, kiedy 10. KP został ze-
pchnięty do Estonii, jego związki taktyczne
były już mocno pokiereszowane. 22. Dywizja
Zmotoryzowana NKWD została rozwinię-
ta w ramach mobilizacji 23 czerwca 1941  r.
z  Wojsk Wewnętrznych Ludowego Komi-
sariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD) sta-
cjonujących w Państwach Bałtyckich. W jej
4
Zakupiono w NEXTO: 4165575
BITWY I KAMPANIE
10 sierpnia 1941 r. wojska niemieckie przeszły
do natarcia na kierunkach łużskim i nowogrodz-
kim. Sowiecka obrona oparta o rzekę Ługa wy-
trzymała pierwszy impet uderzenia Niemców,
ale obrona 43. Armii nie była już tak uporczywa
i 12 sierpnia wojska niemieckie przerwały się
w rejonie Szimska.
i  artylerię oraz niewielką liczbę samobież-
nych dział szturmowych, działali metodycz-
nie. Było to powolne rozmiękczanie sowie-
ckiej obrony, by następnie włamać się w nią
na kilka kilometrów, a następnie znów me-
todycznie redukować obronę za pomocą
artylerii i czasem lotnictwa, by potem podjąć
kolejny atak piechoty spychając sowieckie
jednostki na nową linię obrony.
XXVI Korpus Armijny (gen. artylerii Albert
Wodrig; 217. DP i 61. DP) z 18. Armii nacierał
na 10. DP i 22. DZmot NKWD. Po jego lewej
stronie był I KA przydzielony do 10. Armii
(gen. piechoty Kuno von Both; 1. DP, 11. DP
i 22. DP), który nacierał na północ, mając
za przeciwnika 16. DP, która na początku woj-
ny wchodziła w skład 65. Korpusu Piechoty.
Cały korpus został przerzucony na wschód,
w  kierunku Pskowa i dalej, ale do przewie-
zienia jego ostatniej dywizji zabrakło już wa-
gonów kolejowych, dlatego zdecydowano
się, by pozostawić go w Estonii i wzmocnić
obronę Tallina od południowego zachodu.
Wobec szczupłości sił 10. Korpusu Piechoty,
ta dodatkowa dywizja była bardzo ważna.
Pozostała część 65. Korpusu Piechoty wywie-
ziona z pogranicza Łotwy i Estonii koleją zo-
stała wyłączona ze składu 8. Armii, podobnie
jak 12. Korpus Zmechanizowany.
Ponieważ 8. Armia miała teraz w swoim
podporządkowaniu już tylko 10. i  11.  Korpus
Piechoty, to w celu jej wzmocnienia do  jej
składu włączono 191. Dywizję Piechoty, którą
sformowano w marcu 1941 r. w  Leningradz-
kim Okręgu Wojskowym. Rozmieszczono
ją w rejonie Narwi i dotąd nie brała ona udziału
w walkach. Z jednej strony dobrze, bo była ona
Niemiecka 4. Grupa Pancerna szybko dotarła do Pskowa położonego na południowy wschód od je-
ziora Pskowskiego, co w tym momencie właściwie odcięło obronę Estonii od terytorium ZSRS. Pozo-
stał jedynie wąski przesmyk w rejonie miejscowości Narwa na północ od jeziora Pejpus.
nienaruszona, ale z drugiej – nie miała ona żad-
nego doświadczenia bojowego. Miasto Narwa
leży niedaleko ujścia rzeki Narwa, w północno-
-wschodniej Estonii, nad brzegiem Zatoki Fiń-
skiej. Najważniejsze jednak jest to,  że  w  tym
miejscu znajduje się przesmyk lądowy mię-
dzy Zatoką Fińską a  relatywnie dużym jezio-
rem Pejpus szeroki na  48-50 km, po którego
wschodniej stronie jest właśnie Narwa. Pejpus
i  połączone z  nim jezioro Pskowskie blokują
łącznie 135  km terenu na  granicy estońsko-
-rosyjskiej, Przez co  z Estonii do Leningradu
można się dostać albo przesmykiem pod Na-
rwą na  północy, albo na południe od jeziora
Pskowskiego, koło miasta Psków w Rosji, który
to rejon leży niedaleko od Łotwy.
Przesmyk pod Narwą był osłaniany nie
tylko przez 191. Dywizję Piechoty. Za jej ple-
cami, w rejonie miasteczka Kingisepp jeszcze
w  latach 1928-1929 zaczęto wznosić forty-
fikacje, a w latach 1931-1935 w ramach ich
Niemieckie natarcie wyprowadzone z Pskowa i sforsowanie rzeki Ługa stworzyło bezpośrednie za-
grożenie dla Leningradu. Ostatnią przeszkodą była miejscowość Gatczyna (wówczas Krasnogwar-
diejsk), a potem była już tylko kolebka Rewolucji Bolszewickiej.
rozbudowy powstał 21. Rejon Umocniony,
znany też jako Kingiseppski Rejon Umocnio-
ny, w ramach którego stworzony pas umoc-
nień blokował wyjścia z przesmyku pod
Narwą. W jego skład poza samymi fortyfika-
cjami, fortami i schronami, włączono także
pułk artylerii i karabinów maszynowych. Kie-
dy jednak latem 1940 r. ZSRS dokonał aneksji
Państw Bałtyckich, z dnia na dzień 21. Rejon
Umocniony znalazł się wewnątrz państwa
sowieckiego. Wówczas usunięto z  niego
uzbrojenie, forty i schrony pozamykano,
a jednostki przestały istnieć. Same umocnie-
nia skupione w trzech pasach obok siebie
miały być obsadzone przez cztery batalio-
nowe grupy bojowe. Już po agresji Niemiec
na ZSRS w czerwcu 1941 r. zaczęto na ten kie-
runek przerzucać nowo sformowane batalio-
ny forteczne (152., 263. i 266.). Po  dalszych
reorganizacjach na  początku lipca powstała
3. Samodzielna Brygada Piechoty mająca
kilka batalionów, która ponownie obsadziła
21. Rejon Umocniony.
Rejon Narwi zaczęto też wzmacniać,
by  nie dopuścić do przejścia wojsk niemie-
ckich przez przesmyk nad jeziorem Pejpus.
Poza 191. DP i 3. SBP skierowano tu 2. Dywizję
Wojsk Ochrony Pogranicza NKWD, Szkolny
Batalion Czołgów Kursów Doskonalenia Do-
wódców Pancernych (5 KW-1, 3 T-50, 9 BT-7
i 18 T-26), a także Szkolną Brygadę Piechoty
Morskiej. Była to zbieranina jednostek, któ-
rą dowodził gen. mjr Walentin W. Siemasz-
ko, zastępca szefa sztabu Leningradzkiego
Okręgu Wojskowego.
Obronę Tallina zaczęto rozbudowywać do-
piero 17 lipca 1941 roku. Wcześniej nikt o tym
nie pomyślał. Nie spodziewano się, że Niemcy
wejdą do Estonii już po dwóch tygodniach
wojny! W końcu mieli do pokonania teryto-
ria Litwy i Łotwy. Główną linię obrony zbu-
dowano 9-12 km od miasta i  poza licznymi
transzejami oraz umocnionymi stanowiskami
na uzbrojenie i sprzęt wojskowy osłanianymi
przez 60 kilometrów linii zasieków z drutu
5
Zakupiono w NEXTO: 4165575

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin