Norbert_Wójtowicz-Praca_Artura_Stanislawa_Biera_i_jej_aspekt_propagandowy.pdf

(137 KB) Pobierz
Norbert Wójtowicz
WPROWADZENIE
PRACA ARTURA STANISŁAWA BIERA
I JEJ ASPEKT PROPAGANDOWY
W polskiej masonologii współczesnej niewąt-
pliwie przełomową rolę odegrało pojawienie się
w latach 70-tych monografii Leona Chajna,
a kilka lat później prac Ludwika Hassa. Przemia-
ny ustrojowe w Polsce początku lat 90. XX wieku
sprawiły wrażenie, że nastąpił jakiś nagły „boom”
w tej dziedzinie. W kolejnych latach obok szeregu
nowych opracowań z zakresu historii, myśli
i kultury wolnomularstwa zaczęto wznawiać
kultowe, ale również nieco mniej znane, publika-
cje z okresu międzywojennego. Na tym tle wyda-
na przed ponad 100. laty w Toledo (Ohio, USA)
praca Artura Stanisława Biera „Masonerya Po-
wszechna »Symboliczna« Starożytnego i Przyję-
tego Szkockiego Obrządku i pokrewne jej odłamy
masońskie” zasługuje na uwagę z co najmniej
dwóch powodów.
Po pierwsze Autor dość obszernie opisuje
w niej początki nie tylko angielskiego, ale również
szkockiego i irlandzkiego wolnomularstwa. Na
przestrzeni kilkudziesięciu stron omówił on dość
3
szczegółowo dzieje „masonerii przed masonerią”
w tych trzech krajach oraz powstanie i początko-
wy rozwój pierwszych tamtejszych obediencji.
Jest to niewątpliwy walor tej publikacji, gdyż
w polskiej literaturze popularyzującej dzieje wol-
nomularstwa autorzy z reguły ograniczali się do
powstania w 1717 r. londyńskiej Grand Premier
Lodge, a wątki dotyczące losów wolnomularstwa
szkockiego i irlandzkiego często zbywane bywały
jedynie jakimiś ogólnikowymi wzmiankami.
I drugi powód tej uwagi to dwa końcowe roz-
działy książki „Masonerya
w Ameryce” i „Polskie
Loże w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północ-
nej”
pokazujące zupełnie inny obraz wolnomular-
stwa amerykańskiego początków XX wieku aniże-
li ten który można znaleźć w większości dostęp-
nych publikacji. Można wręcz odnieść wrażenie,
że w części tej Autor postawił sobie za cel przede
wszystkim zwalczanie głównego nurtu wolnomu-
larstwa istniejącego w USA, a przy tym najbar-
dziej rozpowszechnionego tam „The York Rite
Masonry” (in. American Rite) oraz uznanych
Wielkich Lóż stanowych.
Podejście takie wynikało z faktu, iż zarówno
sam
Artur Stanisław Bier, jak i wydawca książki
Antoni Alfred Paryski (wł. Panek), związani
byli z „The American Masonic Federation” będą-
cej, jak zauważył Ludwik Hass, skupiającą głów-
4
nie emigrantów z Europy nowopowstałą obedien-
cją „odrębną od wpływowych i cieszących się
autorytetem Wielkich Lóż poszczególnych sta-
nów”
1
. Struktura ta powstała w z inicjatywy Mat-
thew McBlain Thomsona, urodzonego w Szkocji
i tam inicjowanego w 1874 r. Po wyemigrowaniu
w 1881 r. do USA próbował on związać się z King
Solomon Lodge w Montpelier (Idaho, USA) jed-
nak tamtejsi wolnomularze odmówili uznania
jego stopni masońskich ze Szkocji, a ponadto po
jego konwersji na mormonizm oskarżyli o prak-
tykowanie „tajnej” formy masonerii. Nie mogąc
znaleźć dla siebie miejsca w masonerii „regular-
nej” założył w 1908 r. własną organizację „The
American Masonic Federation” mającą prakty-
kować „uniwersalną masonerię” otwartą na tych
których „regularne” Wielkie Loże stanowe z jakie-
goś powodu wykluczały (mormonów, Afroame-
rykanów czy emigrantów). W wydawanym przez
siebie periodyku „Universal Free Mason”
2
rozpo-
czął kampanię atakującą politykę wykluczenia
Wielkiej Loży Utah, która z kolei odpowiedziała
ostrzeżeniami przed „potajemnymi, fałszywymi
i oszukańczymi” lożami A.M.F. Nie znajdując
1
2
Por. L. Hass,
Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo
w Europie Środkowo-Wschodniej 1905-1928,
Warszawa 1984.
Pismo pod redakcją Matthew McBain Thomsona i Thomasa Perrota
wychodziło w Salt Lake City (Utah) w okresie od czerwca 1908 r.
(vol. I nr 1) do maja 1922 r. (vol. XIII nr 23).
5
uznania w głównych nurtach ówczesnego wol-
nomularstwa Thomson nawiązał kontakty z funk-
cjonującymi na „obrzeżach wolnomularstwa”
Jeanem Bricaudem, Theodorem Reussem i Alei-
sterem Crowleyem. W 1922 r. Thomson i jego
współpracownicy z A.M.F. zostali skazani przez
United States District Court for the District of
Utah za oszustwa pocztowe, w szczególności za
sprzedawanie pocztą stopni masońskich organi-
zacji masońskiej, która prezentowana była przez
niego jako „jedyna regularna, legalna i prawdzi-
wa organizacja rytu szkockiego w Ameryce”
3
.
Wznawiana obecnie praca Artura Stanisława
Biera
„Masonerya Powszechna »Symboliczna«
Starożytnego i Przyjętego Szkockiego Obrządku
i pokrewne jej odłamy masońskie”
była publikacją
w sposób jednostronny, a przy tym niewątpliwie
dość agresywny, propagującą „The American
Masonic Federation” i zwalczającą „regularne”
Wielkie Loże stanowe. Jednakże również w tym
zakresie książka ta zasługuje na uwagę, gdyż
pozwala ona szerzej spojrzeć na spory istniejące
w obrębie ówczesnego wolnomularstwa amery-
3
6
Więcej na temat działalności Matthew McBlain Thomsona i kiero-
wanej przez niego „The American Masonic Federation” zob.: I. B.
Evans,
Thomson Masonic Fraud. A Study in Clandestine Masonry,
Salt Lake City 1922; C. C. Hunt,
American Masonic Federation
Case,
New Orleans 2009.
kańskiego oraz na miejsce Polaków i „polskich”
lóż nieregularnych w tych wydarzeniach.
7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin