Encyklopedia staropolska-Całość-Tom III K_L_Ł_M_N_O_P Zygmunt Gloger.pdf

(6215 KB) Pobierz
Encyklopedja staropolska
ilustrowana - Całość/Tom III
Zygmunt Gloger
P. Laskauer i W. Babicki, Warszawa, 1900–1903
Pobrano z Wikiźródeł dnia 20.11.2016
K L Ł M N O P
ZYGMUNT GLOGER
ENCYKLOPEDJA STARO-
POLSKA
ILUSTROWANA
 Obce
rzeczy wiedzieć dobrze
jest, —
 swoje
obowiązek.
TOM III-ci
wydany z udziałem zapomogi Kasy pomocy dla osób, pracujących na polu
naukowem,
imienia d-ra J. Mianowskiego.
WARSZAWA
Druk P. Laskauera i S-ki.
—
1902.
Kapelusz
jest prostem spolszczeniem średniowieczno-
łacińskiego
capellus.
Chełchowski w wierszu z r. 1635 pisze:
„Skronie kapelusz odziewał bobrowy, który miał za sznur rząd
świetnoperłowy.” Krasickiego pan podstoli nosił latem przy
gospodarstwie „obszerny kapelusz ze słomy.” Klamrę i
wstążkę u kapelusza nazywano krępą (od krępowania). W XV-
ym wieku wspominany jest w Krakowie kapelusznik Szymon i
kapeluszniczka Bartoszowa. Wspomniani są także
kapelusznicy w dawnych wiekach: w Płocku, Sieradzu,
Tarnowie, Poznaniu, a w XVIII-em stuleciu w Ciechanowcu,
Drzewicy, Grodnie, Jarosławiu, Korcu, Lipnie (płockiem),
Niemirowie (podolskim), Rawiczu (wielkopolskim), Sokołowie
(podlaskim), Stawiskach, Tulczynie. W Warszawie istniał cech
kapeluszniczy, w Lesznie wielkopolskim było r. 1776
kapeluszników 4. W Machnówce, niedaleko Berdyczowa, w
fabryce Prota Potockiego, słynnego ekonomika (mianowanego
r. 1791 wojewodą kijowskim, a zmarłego r. 1801), wyrabiano
kapelusze z wełny ukraińskiej, które miały swego czasu wielki
pokup na Rusi. O kapeluszu wojskowym pisze p. B.
Gembarzewski co następuje: „Piechota i dragonja polska w
wieku XVIII nosiła kapelusze trójkątne aż do r. 1790 (ob.
K o ł p a k
). Za czasów Księstwa Warszawskiego oficerowie
sztabu, piechoty i artyleryi pieszej nosili kapelusze t. zw.
"stosowane"; takie kapelusze nosili wszyscy oficerowie w
ubiorze codziennym. Za Królestwa kongresowego nosili je
oficerowie sztabu i wszelkiej broni w małym ubiorze, z
wyjątkiem ułanów.”
Kapiarmus
— beczułka powleczona workiem skórzanym,
ściągającym się za pomocą rzemienia, której używano w
artyleryi polskiej podczas oblężeń dla donoszenia w niej
prochu do dział.
B. Gemb.
Kapica,
habit zakonny z kapą czyli kapturem. Piotr Skarga w
dziełach swoich używa nieraz tego wyrazu, np.: „Chcąc między
mnichy w habicie mniskim żyć, prosił, aby mu habit abo
kapicę papież przeżegnał.” „Wór abo kapicę niechędogą na się
wdział.” Bielski pisze, że „Romunt, który był został czerńcem,
zrzucił z siebie kapicę, a zbroję wdział.” M. Rej mówi w
„Wizerunku”: „Azaż ci wszyscy święci, co chodzą w kapicy?”
Mączyński w słowniku z r. 1564 tłómaczy łacińskie
apostatare
a regula
na wyrażenie polskie: „kapicę zrzucić,”
cucullatus
zaś
jest to ten, „który w kapicy chodzi, mnich.” Było i nazwisko
szlacheckie Kapica, a gniazda tego rodu zagrodowej szlachty:
Kapice-stare, Kapice-żółtki i Kapice-lipniki leżą na Podlasiu
pod Tykocinem w dawnej ziemi Bielskiej.
Kapicella,
jakaś tkanina zagraniczna, od której cło takie samo,
jak od kitajek, naznaczone w r. 1643, wymienione jest w
Vol.
leg.
t. IV str. 81.
Kapiki,
ubiór jedwabny kobiecy na głowę za czasów Augusta
II Sasa.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin