Ivan Čolović - Bałkany - Terror kultury.pdf

(1318 KB) Pobierz
Ivan Čolović
Bałkany – terror kultury
Wybór esejów
Przełożyła Magdalena Petryńska
Wszelkie powielanie lub wykorzystanie niniejszego pliku elektronicznego inne niż jednorazowe pobranie w
zakresie własnego użytku stanowi naruszenie praw autorskich i podlega odpowiedzialności cywilnej oraz
karnej.
Projekt okładki Agnieszka Pasierska / Pracownia Papierówka
Zdjęcie na okładce © by Gilles Peress / Magnum Photos / Ek Pictures
Projekt typograficzny Robert Oleś /d2d.pl
Copyright © by Ivan Čolović, 2005
Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Czarne, 2014
Copyright © for the Polish translation by Magdalena Petryńska, 2007
Redakcja Maria Ofierska
Korekta Małgorzata Poździk /
d2d.pl
i Zuzanna Szatanik /d2d.pl
Redakcja techniczna Robert Oleś /
d2d.pl
Skład Robert Oleś /
d2d.pl
ISBN 978-83-7536-827-7
Wydawnictwo Czarne sp. z o.o.
www.czarne.com.pl
Redakcja: Wołowiec 11, 38-307 Sękowa, tel. +48 18 351 00 70
e-mail:
redakcja@czarne.com.pl
Audiobooki i e-booki:
anna@czarne.com.pl
Wołowiec 2014
Wydanie II uzupełnione
Spis treści
PRZEDMOWA
W IMIĘ KULTURY
NARODOWE ŚWIĘTOŚCI I TOLERANCJA
CUD NA FRANCUSKIEJ 7
KAPŁANI JĘZYKA
NARÓD I BAŚŃ
MIT O DUCHOWEJ PRZESTRZENI NARODU
PRZESTRZEŃ DUCHOWA W INTERNECIE
KULTURA, NARÓD, TERYTORIUM
DLACZEGO JESTEŚMY DUMNI Z BAŁKANÓW
„BYĆ PANEM U SIEBIE”
W HILANDARZE
PRZEDMOWA
Ludzie Zachodu często wyobrażają sobie Bałkany jako obszar, który cierpi na
niedobór kultury, i traktują je jako paradygmat, jako metaforę owego niedoboru.
Żyją tu rzekomo ludzie, których kultura ma europejskie korzenie, toteż typem
kultury nie różnią się od Europejczyków i innych mieszkańców Zachodu. Kultury
mają jednak mniej, za mało, żeby byli naprawdę kulturalni, i dlatego w tej części
Europy łatwo budzą się atawizmy, dochodzi do głosu instynkt nienawiści
i  przemocy, jak podczas wojen w  byłej Jugosławii (1991–1995 i  1999
w  Kosowie). Źródła i  cechy tego stereotypowego obrazu Bałkanów
najgruntowniej przebadała Maria Todorova w  książce
Bałkany wyobrażone
1
.
Pokazała, że  – w  odróżnieniu od orientalistycznego dyskursu, który analizował
Edward Said
2
, gdzie człowiekowi Orientu przypisano rolę radykalnego Innego –
w  zachodnim stereotypowym obrazie Bałkańczyka, to jest w  dyskursie
bałkanistycznym, istnieje różnica wewnątrz tego samego typu kultury
i  Bałkańczyk jest tu niedokończonym, niespełnionym Europejczykiem, kimś
znacznie bardziej odpychającym niż człowiek Orientu, który ma w  sobie
przynajmniej coś interesującego, coś egzotycznego.
Todorova poświęciła szczególną uwagę rozprzestrzenieniu stereotypu
Bałkanów jako obszaru z  niedoborem kultury wśród samych Bałkańczyków,
ściślej, wśród przedstawicieli narodowych elit krajów bałkańskich. Wygląda na
to, że pogarda dla rzekomego kulturalnego zacofania Bałkanów właśnie na
Bałkanach jest najsilniejsza, bo jej wyrażanie to poręczny sposób skreślenia
własnego narodu z  listy tych, które na tę pogardę jakoby zasługują, czyli, jak
mówi Todorova, narody bałkańskie chciałyby dowieść, że nie mają żadnej z tych
odpychających cech, jakie się im przypisuje.
Chęć uwolnienia się od piętna stereotypu Bałkanów jako obszaru, któremu nie
dostaje kultury  – bez kwestionowania przy tym owego stereotypu, aby dał się
użyć w  porachunkach z  którymś z  sąsiadów  – skłoniła przedstawicieli
bałkańskich elit narodowych do przypisywania swoim krajom i  narodom takich
zasobów kultury, że można odnieść wrażenie, iż mają jej nawet więcej, niż
potrzebują, a  w  każdym razie więcej niż na przykład pracy, pokoju czy
sprawiedliwości. W  dyskursie bałkańskich elit często nadaje się kulturze cechy
prawdziwego bóstwa, któremu wszyscy oddają cześć, o  które wszyscy walczą
w  czasie pokoju, a  jeszcze bardziej podczas wojny. W  ostatnich wojnach na

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin