1 Hans Christian Andersen Ba從ie Tｳumaczenie Franciszek Mirandola Krowa 系iegu Ba懴 w siedmiu opowiadaniach Opowiadanie pierwsze W ktym jest mowa o lustrze i okruchach Posｳuchajcie! Zaczynamy. Kiedy bajka si・skozy, b鹽ziemy wiedzieli wi鹹ej, niｿ wiemy teraz, bo to byｳ zｳy czarownik! Jeden z najgorszych, sam diabeｳ. Pewnego dnia wpadｳ w 忤ietny humor, zrobiｳ bowiem lustro, kte posiadaｳo t・wｳa彡iwo懈, ｿe wszystko dobre i ｳadne, co si・w nim odbijaｳo, rozpｳywaｳo si・na nic, a to, co nie miaｳo ｿadnej warto彡i i byｳo brzydkie, wyst麪owaｳo wyra殤ie i stawaｳo si・jeszcze brzydsze. Najpi麑niejsze krajobrazy wyglｹdaｳy w tym lustrze jak gotowany szpinak, najlepsi ludzie byli szkaradni albo stali na gｳowach bez tuｳowia. Twarze w tym lustrze byｳy tak wykrzywione, ｿe nie moｿna ich byｳo rozpozna・ ten, kto miaｳ piegi, mｳ by・pewien, ｿe pokryjｹ mu caｳy nos i policzki. Diabeｳ za・uwaｿaｳ, ｿe to byｳo ogromnie zabawne. Skoro tylko przez gｳow・ czｳowieka przeleciaｳa jaka・zacna, dobra my徑, juｿ twarz w lustrze wykrzywiaｳa si・ a diabeｳ-czarownik 徇iaｳ si・ze swego sprytnego wynalazku. Wszyscy, ktzy chodzili do szkoｳy diabｳa, gdyｿ zaｳoｿyｳ czarciｹ szkoｳ・ opowiadali na prawo i lewo, ｿe staｳ si・cud; uwaｿali, ｿe dopiero teraz b鹽zie moｿna dowiedzie・si・ jak naprawd・wyglｹda 忤iat i ludzie. Biegali wsz鹽zie z lustrem i w kou nie byｳo ani jednego czｳowieka, ani jednego kraju, kty by nie zostaｳ w nim opacznie odbity. Przyszｳo im do gｳowy, by polecie・do nieba i zabawi・si・kosztem anioｳ i Pana Boga. Im wyｿej lecieli z lustrem, tym bardziej wszystko si・wykrzywiaｳo, zaledwie mogli je utrzyma・ lecieli wyｿej i wyｿej, coraz bliｿej anioｳ i Boga; wtedy lustro zadrｿaｳo tak strasznie, ｿe wypadｳo im z rｹk na ziemi・ gdzie rozprysｳo si・ na tysiｹce milion, bilion i jeszcze wi鹹ej okruch. Teraz dopiero wyrzｹdzili o wiele wi麑szｹ krzywd・niｿ przedtem, gdyｿ niekte kawaｳki byｳy mniejsze od ziarnka piasku i pofrun・y daleko w 忤iat; gdy wpadｳy komu・do oka, tkwiｳy w nim, i wtedy czｳowiek ten widziaｳ wszystko na odwr albo spostrzegaｳ tylko to, co byｳo w danym przedmiocie zｳe, gdyｿ kaｿdy odｳamek lustra miaｳ t・wｳa彡iwo懈 co caｳe lustro; byli ludzie, ktym taki odｳamek wpadｳ do serca, i wtedy dziaｳo si・co・okropnego: serce stawaｳo si・jak kawaｳek lodu. Niekte kawaｳki szkｳa byｳy takie duｿe, ｿe zrobiono z nich szyby okienne, ale nie warto byｳo patrze・przez nie na przyjaci; inne kawaｳki dostaｳy si・do okular i 殕e si・dziaｳo, kiedy ludzie nakｳadali te okulary, aby dobrze widzie・i dobrze sｹdzi・ a Zｳy 徇iaｳ si・ aｿ mu si・ brzuch trzｹsｳ, i to go przyjemnie ｳaskotaｳo. A w powietrzu unosiｳy si・wciｹｿ maleie okruchy lustra. I sｳuchajcie, co si・staｳo! Opowiadanie drugie Chｳopczyk i dziewczynka Po徨 wielkiego miasta, gdzie jest tyle dom i tyle ludzi, ｿe nie ma do懈 miejsca, aby kaｿdy miaｳ sw maｳy ogrek, i dlatego wi麑szo彡i ludzi musi wystarczy・doniczka z kwiatami, mieszkaｳo dwoje biednych dzieci, kte miaｳy jednak ogr troch・wi麑szy niｿ doniczka. Nie byli bratem i siostrｹ, ale kochali si・jak rodzetwo. Ich rodzice mieszkali w dwh domach, przedzielonych wｹskｹ uliczkｹ, w dwh izdebkach na poddaszu; dachy dom stykaｳy si・prawie ze sobｹ; tuｿ obok rynny w kaｿdym domu widniaｳo maｳe okienko, wystarczyｳo tylko przeskoczy・przez rynn・i juｿ moｿna byｳo przej懈 z jednego okna do drugiego. Rodzice mieli przed oknem drewnianｹ skrzynk・ w ktej sadzili poｿyteczne warzywa i maｳe rane krzewy. Raz wpadｳo rodzicom na my徑, ｿeby postawi・ skrzynki w poprzek rynny, tak ｿe si麋aｳy prawie od jednego okna do drugiego i wyglｹdaｳy jak dwie grzｹdki. P鹽y grochu zwieszaｳy si・ze skrzynek, a rane krzewy wypuszczaｳy dｳugie gaｳｹzki, wiｳy si・dookoｳa okien i pochylaｳy ku sobie; wyglｹdaｳo to prawie jak brama triumfalna, peｳna zieleni i kwiat. Poniewaｿ skrzynki byｳy bardzo wysoko, a nie wolno tam byｳo si・wdrapywa・ dzieciom, pozwolono im cz黌to wychodzi・do siebie i siedzie・na maｳych stoｳeczkach pod rami; bawiｳy si・tam 忤ietnie. W zimie kozyｳa si・ta przyjemno懈, okna byｳy cz黌to zupeｳnie zamarzni黎e; ale wtedy dzieci ogrzewaｳy przy piecu miedziaki i przykｳadaｳy je do zamarzni黎ych szyb, tak ｿe robiｳa si・忤ietna dziurka do patrzenia, taka okrｹgｳa, okrｹgｳa; przez t・dziurk・patrzaｳo kochane, miｳe oko, przy kaｿdym oknie jedno; byli to chｳopczyk i dziewczynka. Chｳopczyk nazywaｳ si・Kay, a dziewczynka Gerda. W lecie wystarczyｳ jeden krok, i juｿ byli razem, ale w zimie musieli wchodzi・na tyle schod i schodzi・z tylu schod, a na dworze padaｳ 從ieg. ・To roje biaｳych pszcz! ・powiedziaｳa stara babka. ・Czy majｹ takｿe krowｹ? ・spytaｳ chｳopczyk, bo wiedziaｳ, ｿe prawdziwe pszczoｳy majｹ krowｹ. ・Naturalnie, ｿe majｹ! ・powiedziaｳa babka. ・Fruwa tam, gdzie si・ najg龕ciej rojｹ. Jest wi麑sza od innych i nigdy nie odpoczywa na ziemi, odlatuje z powrotem w czarne chmury. Czasami w zimowe noce przelatuje przez ulice miasta i zaglｹda do wszystkich okien, a wtedy okna te zamarzajｹ tak dziwnie, jak gdyby si・pokrywaｳy kwiatami. ・Tak, to徇y widzieli! ・woｳaｳy dzieci i teraz uwierzyｳy, ｿe to byｳa prawda. ・Czy Krowa 系iegu moｿe tutaj przyj懈? ・spytaｳa maｳa dziewczynka. ・Niech tylko spruje! ・powiedziaｳ chｳopiec. ・Wtedy posadz・jｹ na gorｹcym piecu i roztopi si・ Ale babka pogｳadziｳa go po gｳowie i zacz・a opowiada・inne bajki. Wieczorem, kiedy maｳy Kay kｳadｳ si・juｿ spa・ wdrapaｳ si・na krzesｳo przy oknie i spojrzaｳ przez maｳｹ dziurk・ wｳa從ie spadｳo par・pｳatk 從iegu i jeden z nich, najwi麑szy, zawisｳ na brzegu skrzynki z kwiatami; rｳ coraz bardziej i bardziej i w kou przemieniｳ si・w kobiet・ubranｹ w najdelikatniejszｹ biaｳｹ gaz・ utkanｹ jakby z miliona gwia歸zistych pｳatk. Byｳa pi麑na i zgrabna, ale caｳa z lodu, z ol從iewajｹcego, bｳyszczｹcego lodu, a jednak ｿyｳa: oczy patrzaｳy jak dwie jasne gwiazdy, ale nie byｳo w nich spokoju ani wytchnienia. Skｳoniｳa si・do okna i skin・a r麑ｹ. Chｳopczyk przestraszyｳ si・i zeskoczyｳ z krzesｳa; a wtedy zdawaｳo mu si・ ｿe wielki ptak przeleciaｳ obok okna. Nast麪nego dnia byｳ silny mr, a potem zrobiｳa si・odwilｿ, a potem przyszｳa wiosna, sｳoe 忤ieciｳo, ukazaｳa si・ziele・ jaskki budowaｳy gniazda, otworzono okna i dzieci siedziaｳy znowu w swoim ogrku przy rynnie, wysoko ponad wszystkimi pi黎rami. Tego lata re kwitｳy niezwykle obficie; dziewczynka nauczyｳa si・psalmu, w ktym byｳa mowa takｿe i o rach, i wtedy pomy徑aｳa o swoich wｳasnych kwiatkach; za徘iewaｳa ten psalm chｳopczykowi, a on nuciｳ razem z niｹ: Ra przekwitｳa i mienie, Pd・ pokｳoy si・dziecinie. Dzieci trzymaｳy si・za r鹹e, caｳowaｳy re, patrzaｳy w jasne sｳoe i miｳy do sｳoa jak do Dzieciｹtka Jezus. C to byｳy za cudne, letnie dni, jakｿe przyjemnie byｳo siedzie・pomi鹽zy 忤ieｿymi krzewami r, kte, zdawaｳo si・ nigdy nie przestanｹ kwitnｹ・ Kay i Gerda siedzieli i oglｹdali ksiｹｿk・z obrazkami, w ktej byｳy malowane zwierz黎a i ptaki. Wtem, gdy zegar na wielkiej wieｿy ko彡ielnej wybiｳ wｳa從ie piｹtｹ, Kay zawoｳaｳ: ・Co・mnie ukｳuｳo w serce! O, a teraz co・mi wpadｳo do oka! Dziewczynka obj・a go za szyj・ chｳopczyk mrugaｳ oczami: nie, nic nie byｳo wida・ ・Pewnie juｿ wyleciaｳo! ・powiedziaｳ, ale nie wyleciaｳo. Byｳ to wｳa從ie jeden z tych odｳamk szkｳa, na kte rozpadｳo si・lustro, czarodziejskie lustro, wiemy przecieｿ, to wstr黎ne lustro, kte wszystko, co wielkie i ｳadne, odbijaｳo jako maｳe i brzydkie, podczas gdy to, co byｳo brzydkie i zｳe, wyst麪owaｳo wyra殤ie i kaｿdｹ wad・moｿna byｳo od razu zauwaｿy・ Biedny Kay! Do jego serca wpadｳ takｿe taki odｳamek. Za chwil・to serce przemieni si・w grudk・lodu. Teraz juｿ przestaｳo bole・ ale odｳamek tkwiｳ jeszcze w sercu. ・Dlaczego pｳaczesz? ・spytaｳ. ・Tak brzydko wyglｹdasz! Nic mi przecieｿ nie jest! Fe! ・zawoｳaｳ nagle. ・T・r・toczy robak! A patrz, tamta jest zupeｳnie krzywa. Wｳa彡iwie te re sｹ brzydkie. Tak samo jak te skrzynie, w ktych stojｹ! ・Kopnｹ...
kazimierz25